مقدمه
آب آشامیدنی آب گوارائی است که عوامل فیزیکی , شیمیائی و بیولوژیکی آن در حدی باشد که مصرف آن عارضه سوئی در کوتاه مدت و یا دراز مدت در انسان ایجاد نکند .
با توجه به اینکه در هنگام عبور آب در لوله ها امکاناتی جهت آلودگی وجود دارد لذا دو نکته اساسی باید مورد توجه قرار گیرد .
الف : فشار آب درون شبکه لوله کشی باید در کلیه قسمتها بنحوی حفظ گردد که امکان انتقال , الودگی از خارج بدرون لوله ها فراهم نگردد .
ب : میزان کلر باقیمانده باید در حدی باشد که آلودگیهای اتفاقی در شبکه را از بین ببرد
ویژگیهای بیولوژیکی و حدمجاز آلودگی باکتریولوژیکی آب آشامیدنی ویژگیهای میکربی آب آشامیدنی مبنای قضاوت در مورد تعیین قابلیت شرب آبها از نقطه نظر بیولوژیکی قرار میگیرد . البته قضاوت صحیح بدون رعایت سایر جوانب از جمله شرایط و دوره تناوب نمونه برداری نگهداری نمونهها و بالاخره دقت در انجام آزمایشها میسر نخواهد بود .
اصولا آبی که بمصرف آشامیدن میرسد باید از میکرو اورگانیسمهای بیماریزای شناخته شده و همچنین باکتریهای نشانگر که نشانه آلودگی آب با مدفوع است عاری باشد . کلیفرمها مهمترین باکتریهای نشانگر هستند که در آزمایش باکتریولوژیکی آبها مورد توجه قرار میگیرند . گرچه این باکتریها غیر از مدفوع در منابع دیگر نظیر آب و خاک نیز ممکن است یافت شوند ولی فراوانی بسیارشان در مدفوع انسان و سایر حیوانات خونگرم و دارا بودن ویژگیهای دیگر است که باعث میشود این باکتریها در آزمایشهای مستمر آبهای آشامیدنی از اهمیت خاصی برخوردار باشند . باکتریهای کلیفرم را میتوان چنین تعریف نمود : " کلیه باکتریهای گرم منفی میلهای شکل بدون هاگ که میتوانند در حضور املاح صفراوی رشد کرده و در مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت در دمای ۳۵ تا ۳۷ درجه سانتیگراد از قند لاکتوز اسید , گاز والدئید تولید کرده و اکسید از منفی باشند ". آن دسته از کلیفرمها که میتوانند در دمای ۴۴ درجه سانتی گراد تا مدت ۴۸ ساعت از اسید آمینه تریپتوفان , اندول تولید نمایند بعنوان اشریشیاکلی شناخته میشوند که در صورت لزوم میتوان آزمایشهای تائیدی IMVIC را انجام داد .
باکتریهای نشانگر دیگر مانند استرپتوکوکوسهای مدفوعی و کلوستریدیومهای احیأ کننده سولفیت نیز میتوانند در تعیین منشأ آلودگی آب با مدفوع و ارزشیابی کارآیی روش کلرینه کردن مورد استفاده قرار گیرند .
- استانداردهای باکتریولوژیکی آب آشامیدنی
آب آشامیدنی باید از باکتریهای کلی فرم عاری باشد . هنگامیکه استانداردهای باکتریولوژیک توصیه میگردد باید توجه داشت که بین آب شبکههای بزرگ که توسط عده زیادی از مردم مصرف میشود و چاههای خانگی یا چشمهها و چاههائی که توسط عده کمی از مردم مورد استفاده قرار میگیرد تفاوت از نظر نحوه آبرسانی وجود دارد . بعنوان مثال : در مورد اجتماعات کوچک ممکن است لولهکشی از منبع آب از نظر اقتصادی عملی نباشد . باید در نظر داشت که آیا آب لولهکشی کلرینه شده است ؟ و نمونهبرداری قبل و یا بعد از وارد شدن آب به شبکه توزیع صورت گرفته است . نحوه نمونهبرداری جهت آزمایش باکتریولوژیک آب دارای اهمیت بسیاری است .
آزمایشگاه میکروبی:
ویژگیهای میکروبی آب آشامیدنی مبنای قضاوت در مورد تعیین قابلیت شرب آبها از نقطه نظر بیولوژیکی قرار می گیرد. البته قضاوت صحیح بدون رعایت سایر جوانب از جمله شرایط و دوره تناوب نمونه برداری، نگهداری نمونه ها و بالاخره دقت در انجام آزمایشها میسر نخواهد بود.
اصولا آبی که به مصرف آشامیدن می رسد باید از میکروارگانیسم های بیماریزای شناخته شده و همچنین باکتریهای نشانگر که نشانه آلودگی آب با مدفوع است عاری باشد. کلیفرمها بهترین باکتری های نشانگر هستند که در آزمایش باکتریولوژیکی آبها مورد توجه قرار می گیرند.
باکتریهای نشانگر دیگر مانند استرپتوکوکوس های مدفوعی و کلستریدیومهای احیا کننده سولفیت نیز می توانند در تعیین منشا آلودگی آب با مدفوع و ارزشیابی کارآیی روش کلرینه کردن مورد استفاده قرار گیرند.
شمارش کلی باکتریها: شمارش کلی باکتریها در آب دارای اهمیت زیادی نیست و بسیاری از آبهایی که کاملا سالم هستند ممکن است دارای تعداد زیادی باکتری باشند. بندرت دیده شده که آبی بدون باکتری باشد، ولی ممکن است آب چاههای بسیار عمیق تعداد نسبتا کمتری باکتری داشته باشند.
بطور کلی آب چاههای عمیق در مقایسه با آب چاههای کم عمق از کیفیت بهتری برخوردار هستند.
آزمایشهای آب
مشخص کردن اینکه آب آشامیدنی، دارای چه وضعی باشد کار ساده ای نیست، از آنجا که آبی که در اختیار ما قرار میگیرد محصولی ساختگی نمیباشد، نمیتوان اختصاصات ثابتی را برای آشامیدن در نظر گرفت.
آزمایشهای میکروبی آب، کیفیت آب را جهت آشامیدن و سایر استفاده ها مشخص میسازد. این آزمایشات، درجه آلودگی آب به فضولات انسانی و حیوانی را مشخص میسازد. امروزه روشهای پیشرفته ای وجود دارد که امکان تعیین باکتریهای بیماری زا را در آب فراهم ساخته است ولی از آنجایی که جدا کردن آنها از نمونه های آب مشروب به صورت کار روزمره عملی دشوار است جستجو و شمارش میکروبهای اندیکاتور به عوض میکروبهای بیماری زا انجام میگیرد.
دفعات نمونه برداری بمنظور آزمایش باکتریولوژیکی
دفعات نمونه برداری و آزمایش نمونه های آب باید کنترل صحیح کیفیت آب را امکان پذیر سازد.
«جدول حداقل تعداد نمونه برای آزمون باکتری های نشانگر آلودگی مدفوعی در شبکه توزیع
ردیف
|
جمعیت (نفر)
|
تعداد نمونه در سال
|
۱
|
۵۰۰۰>
|
۱۲
|
۲
|
۵۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰۰
|
۱۲ به ازای هر ۵۰۰۰ نفر
|
۳
|
۱۰۱۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰۰
|
۱۲ به ازای هر ۱۰۰۰۰۰ نفر به علاوه ۱۲۰ نمونه اضافی
|
۴
|
۵۰۰۰۰۰<
|
۱۲ به ازای هر ۱۰۰۰۰۰ نفر به علاوه ۱۸۰ نموه اضافی
|
آبهاب لوله کشی نشده (نظیر منابع کوچک آب روستایی): به منظور ارزشیابی کیفیت باکتریولوژیکی آب این منابع باید فواصل حداکثر یکماه مورد نمونه برداری قرار گیرند. علاوه بر کنترل ماهیانه در صورت هر گونه تغییری در وضعیت زمین مانند حفاری و غیره منبع آب باید کلرینه گردد و مجددا مورد آزمایش قرار گیرند.
منبع: استاندارد ملی ایران شماره ۴۲۰۸ تجدید نظر اول - کیفیت آب - نمونه برداری از آب برای آزمون های میکروبیولوژی - آیین کار
«ویژگی های میکروبیولوژی آب آشامیدنی»
ردیف
|
نوع آب
|
نوع باکتری
|
حد مجاز در ۱۰۰ میلی لیتر
|
۱
|
کلیه آب های آشامیدنی
|
اشرشیاکلی یا کلیفرم های گرما پای
|
منفی
|
۲
|
آب تصفیه شده برای استفاده در سیستم توزیع
|
اشرشیاکلی یا کلیفرم های گرما پای
|
منفی
|
۳
|
آب تصفیه شده موجود در سیستم توزیع
|
اشرشیاکلی یا کلیفرم های گرما پای
|
منفی
|
یادآوری۱- در صورتی که اشرشیاکلی از نمونه آب جدا شود، باید بررسی و اقدام لازم انجام شود.
یادآوری۲- با وجود اینکه اشرشیاکلی شاخص دقیق تری برای آلودگی مدفوعی می باشد، جستجوی باکتری های کلیفرم گرما پای نیز به عنوان جایگزین، قابل قبول می باشد، در صورت لزوم، آزمون های تاییدی مناسب باید انجام شود.
کل باکتری های کلیفرم شاخص مناسبی برای کیفیت بهداشتی ذخایر آب نیست، به ویژه در مناطق گرمسیری که باکتری هایی که از نظر بهداشتی دارای اهمیت زیادی نیستند در تمام ذخایر آب تصفیه نشده دیده می شود.
یادآوری۳- در هیچ زمانی میزان کدورت آب نباید بیش از ۵ واحد کدورت نفلومتری (NTU) باشد، در آب های صاف سازی شده کدورت نباید بیش از یک واحد کدورت نفلومتری (NTU) و میزان pH بین ۵/۶ تا ۹ و همچنین میزان کلر آزاد باقیمانده، پس از حداقل نیم ساعت زمان تماس در شرایط عادی (در انتهای شبکه آب رسانی) باید بین ۵/۰ تا ۸/۰ میلی گرم در لیتر و در شرایط همه گیری بیماری های روده ای یک میلی گرم در لیتر باشد.
منبع: موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران - استاندارد شماره ۱۰۱۱ - ویژگیهای میکروبیولوژی آب آشامیدنی
دفعات نمونه برداری آب استخرهای شنا:
به منظور ارزشیابی کیفیت باکتریولوژیکی آب استخرهای شنا باید فواصل حداکثر دو هفته نمونه برداری و آزمایش انجام گردد.
«ویژگی های میکروبیولوژی آب استخرهای شنا»
ردیف
|
نوع میکروارگانیسم
|
حد مجاز تعداد باکتری
|
۱
|
یاکتری های هتروتروف
|
۲۰۰ در هر میلی لیتر
|
۲
|
اشرشیاکلی یا کلیفرم های گرما پای
|
کمتر از ۱ در ۱۰۰ میلی لیتر
|
۳
|
استافیلوکوکوس
|
۵۰ در ۱۰۰ میلی لیتر
|
۴
|
آنتروکوک های روده ای
|
۱۰۰ در ۱۰۰ میلی لیتر
|
۵
|
سودوموناس آئروژینوزا
|
کمتر از ۱ در ۱۰۰ میلی لیتر
|
یادآوری۱- میزان قلیائیت کل آب استخر های شنا نباید بیش از ۱۵۰ میلی گرم در لیتر باشد.
یادآوری۲- محدوده pH مناسب برای آب استخر شنا ۲/۷ تا ۸ می باشد.
یادآوری۳- کدورت آب استخر شنا نباید بیش از ۵/۰ NTU باشد.
یادآوری۴- میزان کلر آزاد باقیمانده در آب استخر های شنا باید ۱ تا ۳ میلی گرم در لیتر باشد.
منبع: موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران - استاندارد شماره ۹۴۱۲ - ویژگیهای میکروبیولوژی آب استخر های شنا
«ویژگیهای باکتریولوژیکی آب معدنی»
نوع باکتری
|
حجم نمونه
|
حد مجاز تعداد باکتری
|
کل کلیفرمها
|
پاسخ نمونه در ۲۵۰cc
|
صفر در ۱۰۰ میلی لیتر
|
کلیفرمهای مقاوم به گرما
|
پاسخ نمونه در ۲۵۰cc
|
صفر در ۱۰۰ میلی لیتر
|
استرپتوککهای مدفوعی
|
پاسخ نمونه در ۲۵۰cc
|
صفر در ۱۰۰ میلی لیتر
|
کلستریدیومهای احیاء کننده سولفیت
|
پاسخ نمونه در ۲۵۰cc
|
صفر در ۱۰۰ میلی لیتر
|
سودوموناس
|
پاسخ نمونه در ۲۵۰cc
|
منفی در ۱۰۰ میلی لیتر
|
باکتریهای هوازی مزوفیل
|
۲۴ ساعت در ۲۰oc گرمخانه گذاری شده
|
حداکثر ۲۰ عدد در یک میلی لیتر
|
باکتریهای هوازی مزوفیل
|
۲۴ ساعت در ۳۷oc گرمخانه گذاری شده
|
حداکثر ۱۰۰ عدد در یک میلی لیتر
|
«ویژگی های باکتریولوژی آب اشامیدنی بسته بندی شده»
نوع میکروارگانیسم
|
بیشینه مجاز
|
روش آزمون
|
کل کلیفرم ها
|
منفی در صد میلی لیتر
|
طبق استاندارد ملی ایران ۳۷۵۹
|
اشرشیاکلی
|
منفی در صد میلی لیتر
|
طبق استاندارد ملی ایران ۳۷۵۹
|
میکروارگانیسم های قابل کشت در دمای ۲±۲۲
|
۱۰۰ در هر میلی لیتر
|
طبق استاندارد ملی ایران ۵۲۷۱
|
میکروارگانیسم های قابل کشت در دمای ۲±۳۶
|
۲۰ در هر میلی لیتر
|
طبق استاندارد ملی ایران ۵۲۷۱
|
یادآوری ۱- میکروارگانیسم های قابل کشت تنها در زمان بسته بندی و یا بیشینه دوازده ساعت پس از بسته بندی (در صورت نگه داری در دمای پنج درجه سلسیوس) می تواند مورد ملاک قرار گیرد. « جدول حد استاندارد میکروبی آب معدنی» حد مجاز شمارش کلی باکتری ها در مظهر چشمه (شمارش باکتری های هتروتروفیک)
دمای گرمخانه گذاری (درجه سلسیوس)
|
زمان گرمخانه گذاری (ساعت)
|
حداکثر تعداد مجاز در هر میلی لیتر
|
۲۲-۲۰
|
۷۲
|
۲۰
|
۳۷
|
۲۴
|
۵
|
حد مجاز شمارش کلی باکتریها (حداکثر تا ۱۲ ساعت پس از بطری شدن)
دمای گرمخانه گذاری (درجه سلسیوس)
|
زمان گرمخانه گذاری (ساعت)
|
حداکثر تعداد مجاز در هر میلی لیتر
|
۲۲-۲۰
|
۷۲
|
۱۰۰
|
۳۷
|
۲۴
|
۲۰
|
حد مجاز آلودگی باکتریایی
آزمون اول
نوع میکروارگانیسم
|
حجم آزمون
|
تفسیر نتایج
|
روش استاندارد
|
اشرشیاکلی یا کلیفرم گرماپای
|
۲۵۰*۱
|
در هیچ یک از نمونه ها نباید وجود داشته باشد
|
استاندارد ملی ایران به شماره های ۳۷۶۰-۳۷۵۹
|
کلیفرمهای غیر مدفوعی
|
۲۵۰*۱
|
در صورتیکه تعداد باکتری کمتر از ۲ باشد، آزمون دوم باید انجام شود
|
استاندارد ملی ایران به شماره های ۳۷۶۰-۳۷۵۹
|
استرپتوککهای مدفوعی
|
۲۵۰*۱
|
در صورتیکه تعداد باکتری کمتر از ۲ باشد، آزمون دوم باید انجام شود
|
استاندارد ملی ایران به شماره های ۳۶۱۹-۳۶۲۰
|
سودوموناس آئروژینوزا
|
۲۵۰*۱
|
در صورتیکه تعداد باکتری کمتر از ۲ باشد، آزمون دوم باید انجام شود
|
استاندارد ملی ایران به شماره ۳۱۴۰
|
بی هوازی ها یا احیاء کننده سولفیت
|
۵۰*۱
|
در صورتیکه تعداد باکتری کمتر از ۲ باشد، آزمون دوم باید انجام شود
|
در دست تدوین...
|
آزمون دوم
تعداد نمونه مورد آزمون(n)
|
نوع میکروارگانیسم/حداکثر تعداد
|
نمونه آلوده قابل قبول۱(C)
|
میکروارگانیسم در یک نمونه(M)
|
میکروارگانیسم در سایر نمونه ها(m)
|
۴
|
کلیفرم های مدفوعی و غیر مدفوعی
|
۱
|
۲
|
۰
|
۴
|
استرپتوککهای مدفوعی
|
۱
|
۲
|
۰
|
۴
|
سودموناس آئروژینوزا
|
۱
|
۲
|
۰
|
۴
|
بی هوازی احیاء کننده سولفیت
|
۱
|
۲
|
۰
|
۱)نمونه آلوده قابل قبول: منظور حداکثر تعداد نمونه ای است که در آن شمارش باکتریها می تواند بین M و m باشد.
آموزش واترجیمز watergams - جمعه بیست و پنجم تیر ۱۳۹۵
Justification of the Project - پنجشنبه بیست و چهارم تیر ۱۳۹۵
plan first - چهارشنبه بیست و سوم تیر ۱۳۹۵
21 تیرماه، روز جهانی بدون پلاستیک - سه شنبه بیست و دوم تیر ۱۳۹۵
معرفی رشته عمران آب و فاضلاب - دوشنبه بیست و یکم تیر ۱۳۹۵
داستان مدیریتی - دوشنبه بیست و یکم تیر ۱۳۹۵
مدیریت مالی چیست - یکشنبه بیستم تیر ۱۳۹۵
What Are We Doing? - یکشنبه بیستم تیر ۱۳۹۵
The AXELOS Family - شنبه نوزدهم تیر ۱۳۹۵
مروری بر استراتژی مایکروسافت در تصاحب لینکدین - شنبه نوزدهم تیر ۱۳۹۵
where PMBOK Guide helps us - جمعه هجدهم تیر ۱۳۹۵
شناخت عوامل تعیینکننده پایداری - چهارشنبه شانزدهم تیر ۱۳۹۵
اخلاقیات کاری: مجموعهای از تصمیمات کوچک - سه شنبه پانزدهم تیر ۱۳۹۵
روش کلر زنی مخازن آب - دوشنبه چهاردهم تیر ۱۳۹۵
قبل از جهانی شدن چه باید کرد؟ - دوشنبه چهاردهم تیر ۱۳۹۵
نقش هوش هیجانی در مدیریت سازمان - شنبه دوازدهم تیر ۱۳۹۵
What is PRINCE2? - جمعه یازدهم تیر ۱۳۹۵
کدورت - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
فلیم فتومتر - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
سنجش میزان DO - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
سنجش میزان CO2 - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
تعیین مقدار کلراید در آب آشامیدنی - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
اندازه گیری یون سدیم - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
اندازه گیری یون پتاسیم - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
اندازه گیری سولفات در آب آشامیدنی - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
استاندارد کردن محلول های شیمیایی - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
اسپکتروفتومتری - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
آشنایی با برخی معرفهای آزمایشگاهی - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
لوازم معمولی آزمایشگاه - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
اندازه گیری غلظت یون فسفات در آب - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
آزمایش HPC - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
استاندارد روش نمونه گیری از پسآبهای صنعتی - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
PH متری - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
اندازه گیری قلیاییت - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
روش آزمایش P/A حضور- عدم حضور - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
هدایت ویژه آب - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
تهیه محلولهای مولار - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
اصطلاحات و تعاریف در آزمایشگاه میکروبیولوژی - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
شرح وسایل آزمایشگاه - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
تیتراسیون - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
آزمایشات آب و فاضلاب - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
اوتریفیکاسیون - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
روند تصفیه فاضلاب به روش برکه تثبیت - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
بیوفیلمها - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
انواع روش هاي بيولوژيکي تصفيه فاضلاب هاي صنعتي - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
مروری بر آینده شغلی رشته عمران آب و فاضلاب - دوشنبه هفتم تیر ۱۳۹۵
قانون مدیریت پسماندها - یکشنبه ششم تیر ۱۳۹۵
تصفیه آب در داخل زمین - شنبه پنجم تیر ۱۳۹۵
آب های زیرزمینی - شنبه پنجم تیر ۱۳۹۵
انواع آب معدنی - شنبه پنجم تیر
مرجع تخصصی آب و فاضلاب