مرجع تخصصی آب و فاضلاب

كنترل عواملي از محيط است كه مي توانند اثرات نامناسبي روي سلامت جسمي، روحي و رفاi و آسايش اجتماعي انسان داشته باشند. فاجعه (Disaster) واژگان فارسي معادل آن حادثه،‌مصيبت، بلا، و سانحه است، از نظر سازمان جهاني بهداشت واقعه اي بدون سابقه كه موجب آسيب قابل تشخيص شود، تعريف شده و يا رويدداد غير منتظره وبرنامه ريزي نشده اي كه مي تواند موجب جرح شود و به مفهوم ديگر بروز جريانهاي غير مترقبه اي كه موجب واكنش هاي بيش از حد توانايي فرد و جامعه شود. بلاياي طبيعي: عبارتند از هرگونه اتفاقي از طبيعت كه باعث وضع فاجعه انگيزي شده به طوري كه باعث بوجود آمدن شرايط اضطراري مي شود، دراين شرايط روند طبيعي رندگي به طور ناگهاني از هم گسسته شده، مردم دچار رنج و درماندگي مي شوند و در نتيجه به غذا، پوشاك، سرپناه و.... مراقبت هاي بهداشتي و پزشكي و ساير ضروريات زندگي محتاج مي گردند، كه منابع عادي خدمات بهداشتي و امدادي محلي يا جوابگوي اين نيازها نخواهند بود، لذا براي مقابله با آنها بايد از منابع اضطراري محلي، ملي و بين المللي كمك گرفته شود. از 40 نوع بلاي طبيعي 31 نوع در ايران به ثبت رسيده است. طي 90 سال اخير بيش از 150000 نفر از هموطنان ما در اثر وقوع بلاياي طبيعي كشتهم شده اند. يكي از مهمترين بلاياي طبيعي در كشور زلزلع است. در بين شهرهاي كشور تنها 3 درصد آنها از نظر وقوع زلزله كم خطر طبقه بندي شده اند. فعاليتهاي بهداشت محيط در راستاي كنترل عواملي از محيط زندگي مي باشد كه بر روي لامت جسمي، رواني و اجتماعي انسان تاثير مي گذارد و لذا باشناسايي و مداخله بهنگام، خصوصا در زمان وقوع بلاياي طبيعي و خوادث غير مترقبه مي توان از بسياري از عوامل مختل كننده سلامتي كه از طريق انتشار آلودگيهاي زيست محيطي ايجاد ميگردد جلوگيري نمود.
حداقل نيازهاي اساسي در حيطه بهداشت محيط عبارتند از :تامين سرپناه كافي و مناسب براي افرا بي سرپناه – تامين آب اشاميدني با كميت و كيفيت مناسب – تدارك امكانات مناسب جهت جمي آوري و دفع مدفوع ومواد زائدي مايع – حفاظت منابع غذايي در برابر آلودگي – حفاظت افراد در برابر بيماريهاي منتقله توسط ناقلين از طريق كنترل ناقلين مشكلات محيطي در بحرانها عبارتند از :قطع آب لوله كشي شهري و بدنبال آن عدم دسترسي مردم به آب سالم، تخريب شبكه هاي جمع اوري فاضلاب و احتمال اختلاط منابع آب و فاضلاب، عدم جمع آوري زباله هاي شهري وبيمارستاني و مختل شدن نظافت شهري، عدم جمع آوري زباله هاي شهري و بيمارستاني و مختل شدن نظافت شهري، عدم جمع آوري و دفع بموقع اجساد انساني وحيواني، در دسترس نبودن سرويس هاي بهداشتي مناسب و كافي و همچنين اقلام بهداشتي مورد نياز از قبيل صابون، تايد، شامپو، مواد گندزدا، كيسه هاي زباله، سطل هاي زباله و غيره فساد مواد غذايي بدليل قطع برق سردخانه ها و تخريب انباره ها و سردخانه ها ي مواد غذايي، فقدان سرپناه و منزل مناسب و استنشاق گرد و غبار ناشي از آوارها، افزايش حشرات و جوندگان ناقل درمنطقه، بدليل ايجاد شرايط مطلوب براي رشد و توليد و تكثير آنها، بخصوص در شهرهايي كه سابقه شيوع بيماري ناشي ازحشرات و جوندگان در آنها وجود دارد و در نهايت مختل شدن سيستم ارائه خدمات بهداشتي ازجمله عواملي هستند كه بطور جدي سلامت مردم را بعد ازحوادثي مثل زلزله و سيل تهديدمي نمايند. توجه خاص به فاكتورهاي بهداشت محيطي بعد از عمليات امداد و نجات، از مهمترين نگرانيها و اولويتهاي مسئولين بهداشتي بعد از وقوع بحران مي باشد تا بتوانند مديريت موفقي را با تكيه بر تجارب وبرنامه ريزي مناسب خود اعمال كنند. از عمده ترين مشكلاتي كه در يك زلزله پيش روي مردم و آسيب ديدگان مي باشد، مشكل تهيه و توزيع آب براي مصارف شخصي است. تخريب منابع ابي از قبيل چشمه ها، چاهها، قنوات ، شكستن مخازن زميني و هوائي و نيز شكستن منابع آب آشاميدني و لوله هاي فاضلاب و تخريب ساير تاسيسات آب و فاضلاب شهري، موجب قطع آب و يا آلودگي آبها خواهدشد. در شرايط اضطراري مصرف شخصي حداقل براي زنده ماندن 5-3 ليتر در روز مي باشد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آگاهی از آلاینده های مختلف هوا و منابع آنها

2)      آگاهی از ارتباط شرایط آب و هوایی و آلودگی هوا

3)      آگاهی از اثرات آلاینده های هوا بر زیست کره

4)      درک ارتباط آلودگی هوا در رابطه با توپوگرافی

5)      آگاهی از جریانات هوا

6)      آگاهی از نحوه کارکرد دستگاه های کنترل آلودگی هوا

7)      آگاهی از معیارهای پیشگیری کننده در کنترل آلودگی هوا

8)      آگاهی از معیارهای اصلاحی در کنترل آلودگی هوا

9)      آگاهی از اقدامات عملی و فناوری‌های مختلف در روش‌های کنترل آلودگی هوا

10)  آگاهی از اصول مهندسی احتراق

11)  آگاهی از روش‌های نمونه برداری هوا و توانایی انجام نمونه برداری‌های مختلف در خصوص تعیین آلودگی هوا

12)  توانایی انجام بررسی جهت مشخص کردن دامنه و شدت آلودگی هوا

13)  توانایی ارزیابی نتایج تحقیقات مطالعات کوتاه مدت و دراز مدت در جامعه

14)  توانایی انجام تحلیل هزینه ـ اثربخشی در برنامه های کنترل آلودگی هوا

15)  آگاهی از ترکیبات سمی در هوا

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

چالش‌های عمومی بهداشت محیط

چالش‌های عمومی در بهداشت محیط را می‌توان به شش گروه اصلی زیر طبقه بندی کرد.

 

1- علوم عمومی

1)      آگاهی از شیمی معدنی و آلی

2)      آگاهی از زیست شناسی عمومی

3)      آگاهی از میکروب شناسی عمومی

4)      آگاهی از حساب، جبر، مثلثات و آمار پایه

5)      آگاهی از فیزیک ( مکانیک و سیّالات)

6)      آگاهی از اصول اپیدمیولوژی

 

ارتباطات و آموزش

1)      آگاهی از ارتباطات مختلف اعم از شفاهی و نوشتاری

2)      آگاهی از چگونگی کار با مردم

3)      آگاهی از چگونگی استفاده از وسایل کمک آموزشی

4)      آگاهی از فنون پویایی گروه و کار گروهی

5)      آگاهی از روش‌های گفتگو

6)      آگاهی از اصول تدریس و یادگیری

7)      درک نیازهای اطلاعاتی جامعه و ارتباط مناسب با رسانه های خبری

8)      درک چگونگی ایجاد ارتباط و انگیزش در سازمانهای اجتماعی

9)      آگاهی از کاربری پایگاه های اطلاعاتی

 

 برنامه ریزی و مدیریت

1)      آگاهی از فنون مورد نیاز در تهیه برنامه اجرایی در هر یک از شاخه های فعالیت بهداشت محیط

2)      آگاهی از پردازش اطلاعات و کاربری آن‌ها

3)      آگاهی از فنون و روش شناسی‌های مورد استفاده در تعیین و تدوین تقدم‌ها

4)      توانایی طراحی تحقیق و انجام آن

5)      توانایی استفاده از روش‌های ارزیابی جهت تعیین دامنه مشکلات زیست محیطی

6)      توانایی تفسیر یافته های تحقیق

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

بهداشت محیط بیمارستانها
 
مقدمه :

 

بیمارستان نهادی است بسیار ضروری که برای تداوم حیات و حفظ جان انسانها و بازگشت به تندرستی به تدریج در زندگی انسانها پدیدار گشته و همراه با تکامل علوم و فنون و مهارتها ، پس از گذشت سالیان دراز به شکل امروزی درآمده است. که در جوامع مختلف نیز با توجه به وضعیت اقتصادی آن جامعه و انتظارات گیرندگان خدمات ، شاهد تفاوت های فراوانی در بین بیمارستانها می باشیم و نکته قابل توجه اینکه در هر بیمارستانی در صورت عدم رعایت موازین بهداشتی ، انواع عفونتهای نازوکومیال noso comial    ( در زبان یونانی noso  به معنای »  بیماری «  وcomeion  به معنای »مراقبت «  است )      شیوع پیدا می کنند . بنا به تحقیقات بعمل آمده در آمریکا ،‌ حدود5% بیماران بستری شده در بیمارستانها به عفونت بیمارستانی مبتلا می شوند که این امر بطور متوسط مدت زمان بستری آنها را  7-5  روز افزایش می دهد که در نتیجه حدود  750دلار هزینه درمان افزایش می یابد . این در حالی است که جهت کنترل عفونتهای بیمارستانی فقط به  5% این هزینه نیاز است . ازاین جا به صرفه بودن اقدامات کنترل عفونت بیمارستان مشخص می شود .

بهداشت محیط بیمارستان شامل کلیه اقداماتی است که از انتقال عوامل بیماریزای محیط خارج به داخل بیمارستان و بالعکس جلوگیری می کند . در این راستا عوامل محیطی همچون آب ، فاضلاب ، ‌زباله ،‌هوا، غذا و ... باید به نحوی کنترل شوند تا علاوه بر ایجاد محیطی سالم و بهداشتی ،‌ به بهبود بیماران نیز کمک نماید.

با توجه به تعریف بهداشت محیط و مسئولیت فردی در برابر سلامت افراد جامعه ، ‌رعایت مسائل بهداشتی در محیط کار بیمارستانی از اهمیت ویژه ای برخوردار می گردد.

از این رو بهداشت محیط بیمارستانها رابطه مستقیمی با میزان شیوع عفونتهای بیمارستانی داشته که رعایت این امر به عهده بخش خدمات و نیز پرسنل شاغل می باشد. با توجه به واگذاری خدمات به بخش خصوصی و پایین بودن سطح آگاهی افراد به کار گمارده شده نسبت به خطرات کاری موجود در راستای کاهش عفونتهای بیمارستانی آموزش از جایگاه ویژه ای برخوردار می گردد.

چکیده :

همانطور که کار برای سلامت و احساس راحتی افراد مفید است تحت شرایطی نیز می تواند برای سلامتی اثرات سوء داشته باشد از آنجایی که افراد شاغل در بخشهای درمانی بیش از سایرین در معرض بیماری ها قرار دارند لذا در صورت عدم رعایت بهداشت محیط در بیمارستان، بیشتر از دیگران آسیب دیده و یابیمار می شوند و از طرف دیگر وضعیت سلامتی شخص نیز بر کیفیت وکمیت کارتاثیر می گذارد.

مبتلایان به بیماری های واگیر در صورت عدم رعایت مسائل بهداشتی ، علاوه بر به خطر انداختن جان خود، سایر همکاران یا افراد جامعه را نیز در معرض خطر قرار می دهند.

افرادی که می خواهند در محیطهای در معرض خطر مانند بیمارستانها ،کیلینیکهای تزریقات و پانسمان ، مشغول به کار شوند ( به خصوص افرادی که نظافت آن محیط ها را به عهده دارند ) بایستی از نظر آگاهی و توانایی عملی به حدی برسند که نه تنها خود بیمار نشوند بلکه بتوانند بانظافت صحیح ورعایت کلیه مسائل مربوط از سرایت بیمار ها جلوگیری نمایند . چرا که بدیهی است بازده و کارآیی یک فرد سالم بیش از فرد ناسالم می باشد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

بهداشت مسکن Housing Health
 

باتوجه به بعد و گستره مهندسی بهداشت محیط که   ،  به گوشه ای کوچک از طیف وسیع بهداشت مسکن که از جمله اقدامات نظارتی بهداشت محیط می باشد می پردازیم.

در نگاه اول به واژه بهداشت مسکن این دو کلمه جلب توجه می کند :

بهداشت : حفظ سلامت کامل جسمانی ، روانی و اجتماعی و نه تنها نداشتن نقص عضو .

مسکن : ساختمان و یا محلی که به عنوان سر پناه برای زندگی و ادامه حیات انسان مورد استفاده قرار گیرد و دارای تسهیلات و امکاناتی باشد که سلامت و بهداشت جسمی و روانی انسان را تضمین کند .

بهداشت مسکن : مجموع شرایط کمی و کیفی که نیازهای اساسی روحی و جسمی ساکنین مسکن را تامین و از بروز و انتقال بیماریهای واگیر و سوانح مختلف جلوگیری نماید . محلی که سرپناه انسان برای ادامه بهتر زندگی است و امکاناتی دارد که سلامت و بهداشت روانی و جسمانی انسان را تامین و تضمین می کند.

براساس پیشنهاد سازمان بهداشت جهانی (WHO) رابطه بین شرایط مسکن و بهداشت انسان بر 6 اصل اساسی استوار است که برخی از این اصول خود شامل موارد فرعی دیگر می شوند، این 6 اصل کلی عبارتند از :

1) حفاظت در مقابل بیماریهای واگیر: این اصل موارد تامین آب سالم، بهداشت فردی و خانگی ، تهیه غذای سالم ،  زهکشی و جمع آوری آبهای سطحی ، دفع بهداشتی مدفوع، دفع مواد زائد جامد و حفاظتهای ساختمانی در مقابل انتقال بیماری را دربردارد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

نقش آلودگی آب بر سلامت مادران و نوزادان
 

آیا آب در سلامت زنان باردار یا نوزادان و کودکان نقش دارد و اگر بله چرا؟

 

بله نقش اساسی هم دارد با توجه به این‌که:

 

۹۰ درصد خون انسان از آب تشکیل شده است.

 

۷۰ درصد بدن انسان را آب تشکیل می‌دهد.

 

۷۵ درصد بافت‌های عضلانی آب است.

 

۷۸ درصد متوسط وزن مغز انسان از آب است.

 

۶۰ %آب بدن درون سلول‌هاست؛ ۴۰ درصد آن خارج از بافت سلولی قرار دارد.

 

هر خانم باردار به چه میزان آب طی روز نیازمند است؟

 

•هر انسانی برای زنده ماندن نیاز دارد که روزانه یک تا 3 لیتر آب بنوشد. اما یکی از نکاتی که کمتر به آن پرداخته شده، نوع آب و مقدار مناسب نوشیدن آب برای خانم‌های باردار است. معمولا به خانم‌های باردار پیشنهاد می‌شود در طول روز ۲. ۷ لیتر آب بنوشند... نوشیدن روزانه ۵ لیوان آب سالم می‌تواند ۷۹ درصد احتمال بروز سرطان سینه خانم‌ها و ۵۰ درصد سرطان پروستات همچنین ۴۵ درصد سرطان روده بزرگ را کاهش دهد.

 

معمولا در دوران بارداری و به ‌طور متوسط، بین ۶ تا ۹ لیتر آب در بدن مادر جمع می‌شود که تقریبا ۱. ۸ تا ۲. ۵ لیتر از این آب را مایعات درون سلولی و بقیه آن را مایعات خارج سلولی تشکیل می‌دهند. نکته مهم اینجاست که اسمولاریته پلاسما بین ۸ تا ۱۰ میلی‌‌اسمول در کیلوگرم، در دوران بارداری کاهش می‌یابد. در واقع می‌توانیم غلظت خون را به اسمولاریته تشبیه کنیم و بگوییم که خون در دوران بارداری، کمی رقیق‌تر می‌شود و حجم آن هم افزایش می‌یابد. دلیل آن هم افزایش میزان مایعات بدن نسبت به مواد جامد است. در گذشته‌، نیاز بدن خانم‌های باردار به آب را با توجه به انرژی دریافتی مادر بیان می‌کردند. به عبارت ساده‌تر، به ازای هر کیلوکالری انرژی دریافتی، یک میلی‌لیتر آب، مثلا اگر یک خانم باردار، روزی ۲۲۰۰ کالری لازم داشته باشد، باید ۲۲۰۰ میلی‌لیتر  (۹ لیوان) آب بنوشد. ناگفته نماند که برای حفظ و کنترل حجم مایعات برون و درون سلولی، مادران باردار به الکترولیت‌هایی مانند سدیم و پتاسیم هم نیاز دارند که این الکترولیت‌ها با خوردن موادغذایی مختلف تامین می‌شوند.

 

دیگر چه چیزی در رابطه با مصرف آب برای زنان باردار و اطفال مهم است؟

 

بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، آب ناسالم و غیربهداشتی سالانه موجب مرگ بیش از 5/۱ میلیون کودک زیر ۵‌‌ سال بر اثر ابتلا به بیماری اسهال می‌شود. مصرف آب ناسالم علاوه بر آسیب‌های دائمی بر رشد جسمی‌ و عقلی می‌تواند منجر به مرگ و میر و عوارض درکودکان شده، از سوی دیگر منجر به سقط و عوارض دیگر در مادران باردار شود. وجود فلزات سنگینی مثل نیترات، سرب و متابولیت‌های آن‌ها منجر به بروز عوارض نابخشودنی در مادران و نوزادان یا کودکان می‌شود.

 

 

 

نیترات چیست؟ و با چه مکانیسمی باعث عوارض در مادران باردار و اطفال می‌شود؟

 

•این یون در آب آشامیدنی دو اثر نامطلوب بهداشتی دارد که عبارتند از ایجاد بیماری مت‌هموگلوبینمیا در نوزادان و ایجاد ترکیبات سرطانزای نیتروز آمین در بزرگسالان. نوزادان فاقد فلور باکتریایی طبیعی در روده خود بوده و زنان باردار به دلیل آن‌که اسید معده‌شان کمتر از بقیه افراد است، امکان خطر در آن‌ها بیشتر است زیرا نمی‌توانند نیتریت ناشی از احیای نیترات را در معده تحمل کنند. جذب نیترات به خون در نوزادان موجب جلوگیری از انتقال اکسیژن و در نهایت احتمال بیماری مت‌هموگلوبین می‌شود که به این حالت، بیماری «نوزادآبی» گفته می‌شود.

 

 مچنین نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند در صورتی که شیر خشک آن‌ها با آب آشامیدنی شهری حاوی نیترات بالا مخلوط شود ۸۰ برابر بیشتر از کودکی که با شیر مادر تغذیه می‌شود نیترات دریافت می‌کنند که آسیب‌های بسیاری را در پی خواهد داشت.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

سنگ کف سالم و تمیز است  و کفشوی کف سالم بوده و مجهز به توری حشره گیر میباشد .

پوشش دیوار انبار  از جنس مصالح مقاوم ، سالم و قابل شستشو می باشد .

پوشش سقف از جنس مصالح مقاوم و سالم می باشد .

جهت شستشو محیط انبار شیرآب در انبار یا نزدیکی آن وجود دارد .

قفسه ها از دیوار حداقل 10 سانتی متر و از کف 20 سانتی متر فاصله دارند و طبقات از جنس سالم و زنگ نزن هستند .

سطل های زباله به تعداد و حجم مناسب وجود داشته، درب دار بوده و داخل آنها کیسه های پلاستیکی قرار داده می شود .

نظافت انبار ها در حد مطلوب می باشد و اصول انبارداری رعایت شده است .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

بهداشت محيط در انبارها

نويسنده :حسين معصوم بيگي

مقدمه :

  انبارها به عنوان يكي از مراكز حفظ ونگهداري وسايل و تجهيزات و بخصوص اقلام بهداشتي و داروئي و مواد غذايي يكي از اماكني است كه از ديدگاه بهداشتي بسيار حائز اهميت بوده و فراهم نمودن شرايط مناسب بهداشتي براي آنها با توجه به وضعيت آب و هوائي و اقليمي هر منطقه ، شرايط و موقعيت مكاني انبار، نوع اقلام و نوع انبار ضروري است و بايد مورد توجه مسئولين بهداشت قرار گيرد .

 هدف اصلي استفاده از انبارها ، حفظ و نگهداري كالاهاي مورد نياز در شرايطي مناسب و براي مدت زمان مشخصي است تا در زمانهاي مورد نظر اقلام مورد نياز موجود و در دسترس باشد و بتواند سريع و بموقع و سالم در اختيار مصرف كننده نيازمند قرار گيرد . نقش انبارها در ذخيره مواد غذايي براي استفاده در حوادث غير مترقبه بسيار مهم و حائز اهميت است .

باتوجه به اهداف مذكور توجه به بهداشت انبارها بويژه بهداشت محيط انبارها نيز از اولويت خاصي برخوردار است وبه همين علت در اين مقاله ،بيشتر موضوع بهداشت محيط مورد توجه قرار مي گيرد .

  بهداشت محيط كنترل عواملي از محيط است كه در زنجيره انتقال بيماريها ، حلقه اي را تشكيل مي دهندو يا به عبارتي دخل وتصرف درعوامل وشرايطي ازمحيط زيست به منظور ايجاد شرايط مطلوب و مناسب آنها ست.اين عوامل عبارتندازآب , فاضلاب , زباله, بهسازي اماكن و مبارزه با حشرات و جوندگان , هواو تهويه,شرايط آب و هوائي و بهداشت محيط كار و فعاليتهاي صنعتي و بهداشت مواد غذايي وحرفه ائي مي باشند كه هركدام از اين عوامل ممكن است تحت شرايطي منجربه خرابي ويا فساد كالاهاي موجود در انبارها و يا منجر به كاهش كيفيت آنها و ايجاد ضايعات وخسارات مالي و گاهي منجر به تلفات جاني شوند ويا ممكن است باعث شوند مدت زمان وعمرمفيد نگهداري يك كالا در انبار كاهش يابد .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب