مرجع تخصصی آب و فاضلاب

بهره برداری مناسب از منابع و امكانات ، نیازمند مدیریتی توانمند و علمی است تا بر اساس اطلاعات دقیق ، به روز و قابل اعتماد ، تصمیمات مناسب اتخاذ شود . تولید اطلاعات به ابزار ، فناوری ، دانش ، سیستم و نیروی انسانی متخصص و كارآمد نیاز دارد كه بر اساس آنها از داده های موجود اطلاعات مورد نظر تولید شود و سپس این اطلاعات به عنوان یك مولفه مهم در امر تصمیم گیری مورد استفاده قرار گیرند . سامانه های اطلاعات مكانی یا سیستم های اطلاعات جغرافیایی ، یكی از كارآمدترین و رو به رشدترین سیستم های اطلاعاتی برای تحقق این امر می باشند .
GIS سیستمی برای ثبت ، ذخیره سازی ، كنترل ، تلفیق ، به كارگیری ، تحلیل و نمایش داده هایی است كه به لحاظ مكانی زمین مرجع هستند . واژه (جغرافیا) نباید این ذهنیت را ایجاد كند كه سیستم اطلاعاتی مورد بحث به داده های توپوگرافی ، نقشه و نقشه برداری محدود می شود . علاوه بر تهیه نقشه های پایه ، این سیستم اطلاعاتی امروزه در بخش های مختلف برای برنامه ریزی شهری ، مدیریت ترافیك ، مدیریت كاربری اراضی و مطالعات زیست محیطی نیز به كار می رود . همچنین GIS برای خدمات بانكی ، خدمات پستی ، مطالعات جمعیت شناختی ، و مدیریت تاسیسات شهری از جمله در آب و برق مورد استفاده قرار می گیرد . اگر در نظر بگیریم كه از یكسو GIS امكانات سیستمی ، بانك اطلاعاتی و رایانه ای را با فناوری های كسب اطلاعات ماهواره ای و سنجش از راه دور و شبكه های اطلاع رسانی جهانی تلفیق كرده است ، و ازسوی دیگر همه فعالیت های بشری و پدیده های طبیعی دارای ابعاد زمانی و مكانی هستند كه می توانید روی لایه های مختلف یك نقشه دیجیتال همپوشانی داده شوند ، آنگاه قابلیت و مزایای این سیستم در دسترسی سریع به اطلاعات ، جمع بندی انواع مختلف سریع به اطلاعات ، جمع بندی انواع مختلف داده ها ، تحلیل اطلاعات به طور یكجا و با هم ، بهنگام سازی ، دقت و سرعت عمل یا بالای آن مشخص می شود . نوشته حاضر با توجه به قابلیت های یاد شده ، در صدد است با معرفی سه مقاله و یك پروژه ضمن تبیین جایگاه GIS و نشان دادن آینده رو به گسترش آن ، ضرورت و اهمیت كاربرد این سیستم را در صنعت آب و برق نشان دهد و با نگاهی به فعالیت هایی كه در این زمینه در وزارت نیرو و در دانشگاهها ، مركز تحقیقات سازمان نقشه برداری و سایر مراكز علمی صورت گرفته است ، دانش پژوهان و متخصصان را علاقمند سازد كه در برنامه ریزی برای پژوهشها و فعالیت های آینده خود ، به این عرصه نسبتاً بكر نیز وارد شوند .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

سیر تولید در صنعت آب کشور، مشکلات و موانع پیش روی تولیدکنندگان و نظارت و حمایت دولت دغدغه‌هائی است که دست‌اندرکاران با آن روبه‌رو هستند. در این مبحث ماحصل گفتگوی خسرو رفیعی مدیرمسئول نشریه مهرآب با آقایان مهندس احمد رحمان‌داد مدیرعامل شرکت آدلران، مهندس سیدحسین طالب‌پور مدیرعامل شرکت آب ایران، با موضوع بحران تواید در صنعت آب کشور از نظرتان می‌گذرد.
● رفیعی: سال گذشته قرار بر این بود که عملیات لوله‌گذاری فاضلاب تهران بودجه‌ای اختصاصی پیدا کند که انجام نشد و قرار بود که از سازمان صندوق توسعه اسلامی اقدام شود که در آن‌جا هم موفق نبودیم. از طرف دیگر ۵ میلیارد تومان از طریق بودجه‌های عمومی قرار بود که به فاضلاب تهران داده شود که متأسفانه آن هم عملی نشد و از همه مهمتر این تعرفه‌هائی که برای شبکه فاضلاب تهران پیش‌بینی شده به یکباره قیمت انشعاب‌های تهران به یک دهم سال گذشته رسیده که این امر باعث شده که مشترکین سال‌های گذشته برای پس گرفتن حق انشعاب خودشان مراجعه کردند
نتیجه این‌که درآمد پائین آمد و بودجه اختصاص پیدا نکرد آن هم برای طرح فاضلاب تهران که مهمترین طرح محیط زیستی کشور اعلام شده، به هر حال بحث بحران آب با بارش نسبتاً خوب امسال کمی تلطیف شد اما اوضاع این‌گونه نخواهد ماند. با توجه به مسائل گفته شده موقعیت صنعت آب را نسبت به چند سال پیش چگونه می‌بینید؟ و به نظر شما ما در حال پیشرفت هستیم یا درجا زدن؟ به‌خصوص که امروز بحث خصوصی‌سازی هم مطرح است؟
● طالب‌پور: بنده از سال ۵۱ در این صنعت حضور دارم، کار را در یک شرکت تصفیه استخر آغاز کردم. بعد در سال ۵۶ شرکت آب ایران را تأسیس کردیم.
تا قبل از سال ۵۷ به شرکت‌ها برای معرفی رسوب‌گیری مراجعه می‌شد، به علت کم بودن هزینه دیگ بخار شرکت‌ها خیلی به رسوب‌گیر توجه نمی‌کردند و اما پس از سال ۵۷ به علت واقعی شدن هزینه دیگ بخار با دلار ۷ تومان کسی دیگ بخار تحویل به آنها نمی‌داد که کم‌کم به سراغ رسوب‌گیر و سخت‌گیر آمدند و به دنبال اطلاعات در این زمینه بودند اما در همین مقطع زمانی یعنی سال ۵۷و۵۸و۵۹ هم به دلیل جنگ و هم به دلیل مسائل دیگر شاهد تعطیلی بودیم و در مورد استخرهای خانگی حتی صحبت هم نمی‌شد. لذا این صنعت هم‌چنان درجا زد تا این‌که کم‌کم بحث درخواست آب مطرح شد و اولین نمایشگاه توسط مهندس زنگنه به نام آب و آب و فاضلاب و کشاورزی در نمایشگاه بین‌المللی راه‌اندازی شد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

اصل ۴۴ قانون‌اساسی سیاست‌های کلی نظام را به بخش دولتی، تعاونی و خصوصی تقسیم و وظایف هر بخش را مشخص می‌سازد.
بخش دولتی شامل کلیه صنایع بزرگ و مادر، بازرگانی خارجی، معادن بزرگ، بانکداری؛ بیمه، تأمین نیرو، سدها و شبکه‌های بزرگ آب‌رسانی، رادیو و تلویزیون، پست و تلگراف و تلفن هواپیمائی، کشتیرانی، راه و آهن و مانند اینهاست که به‌صورت مالکیت عمومی در اختیار دولت است.
بخش تعاون شامل شرکت‌ها و مؤسسات تعاونی تولید و توزیع است که در شهر و روستا بر طبق ضوابط اسلامی تشکیل می‌شود و بخش خصوصی شامل آن قسمت از کشاورزی، دامداری، صنعت، تجارت و خدمات می‌شود که مکمل فعالیت‌های دولتی و تعاونی است.
شتاب بخشیدن به رشد اقتصادی، گسترش مالکیت در سطح عموم مردم به‌منظور تأمین عدالت اجتماعی، ارتقاء کارآئی بنگاه‌های اقتصادی و بهره‌وری منابع مادی و انسانی و فناوری، افزایش رقابت‌پذیری در اقتصاد ملی، افزایش سهم بخش‌های تعاونی و خصوصی در توسعه اقتصادی، کاهش بار مالی و مدیریتی دولت در تصدی فعالیت‌های تجاری، اقتصادی، خدماتی از جمله اهداف اصل ۴۴ قانون اساسی است.
خصوصی‌سازی و ایجاد تعاونی‌ها در جهان امروز به‌عنوان ابزاری است جهت ایجاد انگیزه در افزایش کارآئی و پیشرفت، کیفیت محصول صنایع و خدمات مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از مشکلات دولت‌ها در طول تاریخ وابسته کردن اکثر تولیدات، خدمات، تجاری و صنعت به دولت بوده و آن را در انحصار قرار داده و نوعی بی‌تفاوتی و دلسردی را موجب گردیده‌اند. کشورهای توسعه یافته در این زمینه برای کاهش فعالیت‌ها در بخش دولتی حرکت‌های وسیعی را از چندین دهه قبل آغاز کرده‌‌اند که در بسیاری موارد موفق عمل کرده و در برخی از فعالیت‌ها تجربه شکست را هم داشته‌اند و خصوصی‌سازی را نباید در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه با یکدیگر مقایسه کنیم.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

سال ۱۹۵۰ زمانی‌که هندی‌ها پیشنهاد تشکیل کمیسیون بین‌المللی آبیاری و کانال‌ها را دادند، در خوشبینانه‌ترین حالات فکر نمی‌کردند که روزی این کمیسیون کوچک تبدیل به یک نهاد بین‌المللی و تأثیرگذار شود.
ژوئن سال ۱۹۵۰، سازمان مرکزی آبیاری کشور هند در پی یک نیازسنجی، پیشنهاد تشکیل کمیسیون فوق را داد که در آن‌زمان فقط یازده کشور دعوت این سازمان هندی را لبیک گفته و با تشکیل هیئتی یازده نفره اساسنامه موقتی برای خود تعریف کردند.
یک‌سال بعد یعنی در ژانویه سال ۱۹۵۱ دهلی‌نو میزبان دومین نشست اعضاء کمیسیون مذکور بود.
در این نشست تعداد اعضاء از یازده کشور به هفده کشور افزایش پیدا کرده و نام کمیسیون نیز به کمیسیون بین‌المللی آبیاری و زهکشی تغییر کرده و در سال ۱۹۵۷، تاریخی که تولد هشت‌سالگی کمیسیون را نشان می‌داد، با توجه به اهمیت موضوع آب و نقش آن در اقتصاد و اجتماع، تعداد اعضاء کمیسیون به ۵۷ کشور افزایش پیدا کرد.
هم‌زمان با افزایش تعداد اعضاء کمیسیون، نام و محدوده فعالیت کمیسیون نیز ارتقاء جایگاه پیدا کرده و کنترل سیلاب و تنظیم جریان به نام و فعالیت کمیسیون اضافه شد.
همان‌گونه که از نام کمیسیون مشهود است وظایف اصلی آن در چهار موضوع کلی آبیاری، زهکشی، کنترل سیلاب و تنظیم جریان تعریف شده است.
چهار موردی که اگر به‌صورت اصولی و درست با آنها برخورد شود می‌تواند فوائد زیادی را به‌دنبال داشته باشد، از سوئی عدم به‌کارگیری صحیح ابزار در مورد چهار گزینه موردنظر کمیسیون موجب زیان‌های جبران‌ناپذیر خواهد شد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

در حال حاضر صنعت آب شاهد رشد شدیدی است و گویای این مطلب، وضعیت سهام شرکت های فعال در این بخش است. در این صنعت به دلیل کمبود کمی و کیفی آب، دو راه حل از اهمیت بیشتری برخوردار شده اند که یکی از آنها سیستم های تصفیه فاضلاب بوده و موضوع بعدی مربوط به سیستم های تصفیه آب در محل مصرف (POU/POE) است. با این مقدمه، سوال اول این است که شرکت های دخیل در این موضوعات، آینده خود را چگونه می بینند؟ به علاوه این صنعت در چند سال گذشته تغییر وسیعی را در مالکیت شرکت های فعال تجربه کرده است که به نظر می رسد این روند در آینده نیز ادامه داشته باشد. سوال بعدی آن است که این موضوع چگونه بر روی توسعه بازار آب تاثیر خواهد گذارد؟
از جمعیت ۱/۶ میلیارد نفری جهان حدود یک میلیارد نفر از دسترسی به آب شرب محروم هستند و به نظر می رسد که این موضوع در آینده حادتر شود. از این رو کشورها و موسسات زیادی وجود دارند که شدیداً به دنبال یافتن راه حل هایی برای این مشکل هستند و در این مسیر مناسب ترین راهکارها، عملیات تصفیه فاضلاب و به کارگیری سیستم های تصفیه آب در محل مصرف تشخیص داده شده اند.
● سیستم های تصفیه آب در محل مصرف
اساساً سیستم های تصفیه آب در محل مصرف به دو دسته تقسیم می شوند بدین صورت که پس از رسیدن آب به منزل از طریق شبکه، یا کل آب ورودی در یک محل تصفیه می شود (POE) و یا در داخل ساختمان بر روی بعضی از شیرها، تجهیزات مربوط به تصفیه قرار داده می شود. (POU) در این زمینه یک دیدگاه کلی وجود دارد که با افزایش قیمت آب، توجه مردم به کیفیت آب مصرفی افزایش می یابد. بنابراین با برقراری ارتباط با مردم و اطلاع رسانی به آنها می توان آنها را متوجه این مطلب کرد که سیستم های تصفیه آب در محل مصرف ارزان تر از روش های دیگر مثل خرید آب بطری است و از این رو اقبال مصرف کنندگان صنعتی و خانگی به این گونه سیستم ها زیاد خواهد شد. شرکت هندرکس (Hendrx) یکی از سازندگان تجهیزات تصفیه آب است و حل مسائل مربوط به کیفیت آب توانسته است آب آشامیدنی با کیفیت بسیار خوبی را برای بازارهای خانگی و صنعتی فراهم آورد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مراسم افتتاح اين نمايشگاه با حضور محمدرضا رحيمي - معاون اول رييس جمهوري، علي ذبيحي - قائم مقام وزير نيرو، و محمدرضا عطارزاده - معاون امور آب و آبفاي اين وزارتخانه، در محل دايمي نمايشگاه‌هاي بين المللي تهران آغاز شد.

آقای محمدرضا عطارزاده اظهار داشت: یکی از راهکارهای معرفی نیازهای حوزه آب به شرکتها و متخصصان، برگزاری نمایشگاه است و نمایشگاه می‌تواند حوزه‌ای برای تعامل ‌حوزه آب کشور، پیمانکاران و سازندگان فراهم آورد.

معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا درباره برگزاری هفتمین دوره نمایشگاه بین المللی صنعت آب و تاسیسات آب و فاضلاب گفت: محققان در همین دوره می‌توانند با مراجعه به نمایشگاه، نیازها، اطلاعات و بهترین دستاوردها را مشاهده کنند و مدیران کشور می‌توانند ارزیابی از کلان کشور در بخش آب داشته باشند.

وی ادامه داد: مجموعه توسعه، ارتقا، ارتباط و تربیت متخصصان، پیمانکاران، مشاوران و سازندگان در این دوره نمایشگاهی انجام می‌گیرد و نقش گسترده‌ای در ارتقای توانمندی همه جانبه آب کشور دارد ، البته باید بسترهای لازم در این زمینه‌ها فراهم شود.

در اين نمايشگاه که به مدت چهار روز در فضايي به وسعت بيش از 20 هزار مترمربع ترتيب يافته است، بيش از 230 شرکت داخلي و 30 شرکت از کشورهاي آلمان، چين، هلند، دانمارک، ترکيه، ايتاليا، سوريه، آمريکا، هند و امارات حضور دارند.

در اين نمايشگاه، آخرين دستاوردهاي صنعتگران، پيمانکاران، مشاوران و کارفرمايان صنعت آب و تاسيسات آب و فاضلاب در زمينه‌هاي مرتبط ازجمله لوله و اتصالات، ابزار دقيق، آزمايشگاهي و شيميايي و تصفيه خانه ارايه مي‌شود.

نمايشگاه بين المللي صنعت آب و تاسيسات آب و فاضلاب که پيش از اين به صورت دوسالانه برگزار مي‌شد، با دستور وزير نيرو از اين پس به صورت سالانه برگزار مي‌شود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

شرکت آب یک شرکت دولتی است و وظیفه‌اش تأمین آب، دفع فاضلاب، زهکشی آب و ارائه خدمات آبیاری در کلیه مناطق استرالیا می‌باشد. در سال ۱۹۹۹ درآمد شرکت بالغ بر ۹۰۰ میلیون دلار و هزینه‌های سرمایه‌ای شرکت بیش از ۴۶۵ میلیون دلار بود . قبل از معرفی SAP ، بخش مدیریت پروژه عملیاتش را از طریق تعدادی سیستم‌های اطلاعاتی انجام می‌داد . سیستم‌های عمومی (GCS) شرکت اگرچه به طور خاص برای مدیریت پروژه طراحی نشده بودند اما بوسیله بخش مدیریت پروژه برای انجام عملیات مورد استفاده قرار می‌گرفتند. در سال ۱۹۹۷ شرکت تصمیم گرفت یک سیستم اطلاعاتی جدید پیاده‌سازی کند و از این بین SAP را انتخاب کرد که در این میان بوسیله نصب ماژول‌های SAP-PS نیازهای خاص بخش مدیریت پروژه (PMB ) تأمین می‌گشت.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

به دولت اجازه داده می‌شود برای پیش‌آگاهی‌ها، پیشگیری، امداد‌رسانی، بازسازی و نوسازی مناطق آسیب‌دیده از حوادث غیر مترقبه از جمله سیل، زلزله، سرمازدگی، تگرگ، طوفان، پیشروی آب دریا، آفتهای فراگیر محصولات كشاورزی و اپیدمی‌های دامی، اعتبار مورد نیاز را در لوایح بودجه سالانه منظور نماید.
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی كشور و وزارت كشور با هماهنگی دستگاه‌های ذی‌ربط كمكهای بلاعوض را برای پرداخت خسارت‌دیدگان به طریقی تعیین می‌كنند كه سهم اعتبار اقدامات بیمه در جبران خسارت ناشی از حوادث غیر مترقبه یاد شده نسبت به كمكهای بلاعوض، سالانه افزایش یابد و با پوشش بیمه‌ای كامل به تدریج كمكهای بلاعوض حذف شوند.
به دولت اجازه داده می‌شود در صورت وقوع حوادث غیر مترقبه از جمله خشكسالی، سیل و مانند آنها تا معادل یك درصد (۱%) از بودجه عمومی هر سال را از محل افزایش تنخواه‌گردان خزانه موضوع ماده (۱) این قانون تأمین و هزینه نماید. تنخواه مذكور حداكثر تا پایان همان سال از محل صرفه‌جویی در اعتبارات عمومی و یا اصلاح بودجه سالانه تسویه خواهد شد.
آیین‌نامه اجرایی این ماده بنا به پیشنهاد مشترك سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی كشور و وزارت كشور به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب