مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مقدمه
تصفیۀ فاضلاب خانگی هم یک ضرورت بهداشتی و هم یک فرصتی برای استفادۀ مجدد از حجم زیادی از آب است. تقریباً 70% از آبی که به مصرف مشترکین در منازل می رسد به فاضلاب تبدیل می شود. همچنین این فاضلاب شامل رواناب های سطحی ناشی از بارندگی است که توسط شبکۀ جمع آوری از سطح شهر جمع آوری شده و توسط خط انتقال به تصفیه خانۀ فاضلاب منتقل می شود.
این فاضلاب نسبت به فاضلاب صنعتی آلودگی کمتری دارد و میزان BOD آن معمولاً بین 200 ppm تا 300 ppm  است و به دلیل داشتن ازت و فسفر، بعد از حذف مواد آلی و عوامل بیماریزا، برای استفاده در کشاورزی بسیار مناسب می باشد.
دلایل ضرورت تصفیۀ فاضلاب:
1-    تأمین شرایط بهداشتی جامعه
2-    مدیریت منابع آب (استفاده مجدد از فاضلاب و برداشت کمتر از منابع آب سطحی و زیرزمینی)
3-    جلوگیری از آلودگی منابع آب
تصفیه خانۀ فاضلاب شرق مشهد (اولنگ) در سال 81 به بهره برداری رسید. این تصفیه خانه با روش برکۀ تثبیت کار می کند و پساب تصفیه شده در آن به مصارف کشاورزی می رسد.

سابقه طرح فاضلاب مشهد:

•سال 1353 : انجام مطالعات مقدماتی طرح جمع آوری و تصفیه و دفع فاضلاب مشهد
•سال 1354 : تغییر دستگاه اجرایی از وزارت مسکن به وزارت نیرو و توقف ادامه مطالعات
•سال 1368 : ادامه مطالعات توسط وزارت نیرو و تهیه طرح اجرایی فاضلاب مشهد
•سال 1372 : تصویب گزارش نهایی مطالعات مرحله اول و ادامه مطالعات مرحله دوم و آغاز عملیات اجرایی
 

در این مطالعات، شهر مشهد به دو قسمت غربی و شرقی تقسیم شده و دو تصفیه خانه یکی در غرب (پرکندآباد) و دیگری در شرق (اولنگ) برای آن در نظر گرفته شده است. ظرفیت نهایی تصویه خانه پرکندآباد 486000 مترمکعب در روز می باشد که هم اکنون با ظرفیت اسمی 15000 مترمکعب در روز در حال بهره برداری است.

تصفیه خانه فاضلاب شرق(اولنگ):

این تصفیه خانه که در نهایت قسمت اعظم فاضلاب شهر مشهد در آن تصفیه خواهد شد در جنوب کشف رود با مساحتی حدود 600 هکتار که تا 900 هکتار قابل توسعه می باشد قرار گرفته است. فاصله آن تا محدوده سال 1400 شهر حدود 11 کیلومتر است. ارتفاع متوسط این اراضی 890 متر از سطح دریاست.
 

مشخصات کلی تصفیه خانه

-    شبکۀ جمع آوری فاضلاب مشهد به دو قسمت تقسیم شده که قسمت غربی آن یعنی بخش های آزاد شهر و قاسم آباد و بلوار وکیل آباد بعد از میدان آزادی و پل قائم به تصفیه خانۀ غرب مشهد (پرکند آباد) منتهی می شود و فاضلاب قسمت شرق مشهد، به تصفیه خانۀ اولنگ منتقل می شود. طول خط انتقال 20 km و قطر خط انتقال 2000 mm است. بهره برداری از این تصفیه خانه در سال 81 شروع شد.
-    BOD ورودی متغییر است و معمولاً در محدودۀ 200 mg/l تا300 mg/l   قرار دارد.
-    راندمان تصفیه  حدود 70% است.
-    فاضلاب ورودی به این تصفیه خانه تماماً فاضلاب خانگی است و هیچگونه فاضلاب صنعتی وارد شبکۀ آن نمی شود. میانگین دبی ورودی حدوداً 250 l/s تا 300 l/s است. تصفیه خانه برای دبی  متر مکعب در روز ( تقریباً معادل 290 l/s) طراحی شده است ولی در حال حاضر مقدار دبی ورودی با توجه به توسعۀ شبکۀ جمع آوری رو به افزایش است که به این منظور فاز جدید تصفیه خانه کلنگ زنی شده و با ظرفیت    متر مکعب در شبانه روز در حال احداث است. سیستم تصفیه خانه از طرحی در برکلی آمریکا الگوبرداری شده است. سیستم این تصفیه خانه برکۀ تثبیت است ولی سیستم فاز جدید تصفیه خانه پیشرفته تر است و حتی ازت و فسفر را نیز از فاضلاب جدا می کند. این تصفیه خانه درمجاورت تصفیه خانۀ اولنگ و با عنوان تصفیه خانۀ التیمور احداث خواهد شد.

بخش ورودی تصفیه خانه
در ابتدای تصفیه خانه در مسیر فاضلاب کانالهای انحرافی تعبیه شده است. این سیستم طوری طراحی شده که در زمان وجود شک هیدرولیکی مثل مواقع بارندگی یا زمانی که دبی بیشتر از ظرفیت تصفیه خانه می شود، مقدار اضافی مقدار اضافی جریان خود به خود و به صورت سرریز به مسیر فرعی (Bypass) هدایت شده و نهایتاً به رودخانۀ کشف رود می ریزد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب