مرجع تخصصی آب و فاضلاب

حذف آلومینیوم در تصفیه آب و فاضلاب:

۱. روش‌های سنتی

الف. رسوب‌سازی شیمیایی (Chemical Precipitation)

• مکانیسم:
  افزایش pH آب با افزودن مواد قلیایی (آهک، سود سوزآور) برای تشکیل هیدروکسید آلومینیوم نامحلول:

  Al3++3OH−→Al(OH)3​↓(Ksp​≈1.3×10−33)

• شرایط بهینه:

  • pH: ۶.۵–۸ (زیرا آلومینیوم در pH بالا (>۹) به صورت Al(OH)4−​ محلول می‌شود).

  • مواد شیمیایی: آهک (CaO)، سود سوزآور (NaOH).

• مزایا: هزینه پایین، سادگی اجرا.

• معایب: تولید لجن حجیم، نیاز به مدیریت پسماند.

ب. انعقاد-لخته‌سازی (Coagulation-Flocculation)

• مکانیسم:
  استفاده از منعقدکننده‌های غیرآلومینیومی (مثل کلرید فریک یا پلیمرهای آلی) برای حذف ذرات کلوئیدی آلومینیوم.

• پارامترها:

  • دوز منعقدکننده: ۱۰–۵۰ mg/L.

  • زمان اختلاط سریع: ۳۰–۶۰ ثانیه.

ج. تبادل یونی (Ion Exchange)

• مکانیسم:
  جایگزینی یون Al3+Al3+ با یون‌های بی‌خطر (مثل Na+Na+) روی رزین کاتیونی.

  +R-Na+Al3+→R-Al+3Na

• رزین‌های مؤثر: رزین‌های سولفونیک اسید.

• احیای رزین: استفاده از NaCl غلیظ یا HCl رقیق.

۲. روش‌های نوین

الف. فیلتراسیون غشایی (Membrane Filtration)

• انواع:

  • نانوفیلتراسیون (NF): حذف ۸۰–۹۵٪ یون‌های آلومینیوم با شار ۱۰–۳۰ LMH.

  • اسمز معکوس (RO): راندمان > ۹۹٪ با فشار عملیاتی ۱۵–۳۰ بار.

• فرمول شار غشایی:

  J=(ΔP−Δπ)/(μ⋅Rm​)​

  • J: شار (LMH)، ΔP: فشار، Δπ: فشار اسمزی، μ: ویسکوزیته، Rm​: مقاومت غشا.

ب. الکتروکوآگولاسیون (Electrocoagulation)

• مکانیسم:
  استفاده از الکترودهای آهن یا فولاد ضدزنگ برای تولید یون‌های فلزی که با Al3+Al3+ ترکیب شده و رسوب می‌کنند.

  • واکنش آند:

    -Fe→Fe2++2e

  • تشکیل هیدروکسید آهن:

    ↓Fe2++2OH−→Fe(OH)2​

• پارامترها: ولتاژ ۱۰–۳۰ ولت، زمان تماس ۲۰–۴۰ دقیقه.

ج. جذب سطحی پیشرفته (Advanced Adsorption)

• مواد جاذب:

  • نانوذرات اکسید آهن (Fe3O4Fe3​O4​): ظرفیت جذب تا ۱۲۰ mg/g.

  • زیست‌جاذب‌ها (Biochar): جذب آلومینیوم از طریق گروه‌های عاملی سطحی.

• فرمول ایزوترم لانگمیر:

  (1+KL​⋅Ce)/(qe​=(​Qmax​⋅KL​⋅Ce​​

  • qe​: ظرفیت جذب (mg/g)، Ce​: غلظت تعادلی (mg/L).

۳. بهینه‌سازی روش‌ها

روش هزینه راندمان چالش‌ها کاربرد

رسوب‌سازی کم۷۰–۸۵٪ لجن حجیم صنایع کوچک

الکتروکوآگولاسیون متوسط ۸۵–۹۵٪ مصرف انرژی بالاپساب‌های صنعتی

نانوفیلتراسیون بالا۹۰–۹۸٪ گرفتگی غشا سیستم‌های پیشرفته

جذب نانوذرات بسیار بالا۹۵–۹۹٪ هزینه تولید نانوذرات پژوهش‌های نوین

۴. فرمول‌های کلیدی

• محاسبه دوز آهک در رسوب‌سازی:

  دوز آهک (mg/L)

• ظرفیت رزین تبادل یونی:

۵. ساخت و اجرا

الف. سیستم رسوب‌سازی

• تجهیزات:

  • مخزن اختلاط سریع، تهنشینی، پمپ لجن.

  • مواد: پلی‌اتیلن یا فولاد ضدزنگ.

• اجرا:
  ۱. تزریق آهک به آب.
  ۲. تنظیم pH به ۶.۵–۸.
  ۳. جداسازی لجن Al(OH)3​.

ب. سیستم الکتروکوآگولاسیون

• اجزا:

  • الکترودهای آهنی، منبع تغذیه DC، مخزن واکنش.

• پارامترها: ولتاژ ۲۰ ولت، جریان ۲ A/m².

ج. سیستم نانوفیلتراسیون

• تجهیزات:

  • پمپ فشار بالا، ماژول‌های غشایی مارپیچی، سیستم CIP.

• اجرا:

  • پیش‌تصفیه با فیلتر شنی.

  • تنظیم pH برای جلوگیری از رسوب‌گیری.

۶. نتیجه‌گیری

• روش سنتی: رسوب‌سازی با آهک برای صنایع کوچک مقرون‌به‌صرفه است.

• روش نوین: نانوفیلتراسیون و الکتروکوآگولاسیون برای حذف با راندمان بالا پیشنهاد می‌شوند.

• بهینه‌سازی: ترکیب روش‌ها (مثل پیش‌تصفیه با رسوب‌سازی + نانوفیلتراسیون) برای کاهش هزینه و افزایش راندمان.

• مدیریت پسماند: بازیافت آلومینیوم از لجن یا استفاده از جاذب‌های قابل احیا.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب