مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تا قبل از سال‌های 1970 که استفاده از ددت در اکثر کشورهای پیشرفته ممنوع اعلام شد، ددت یک حشره‌کش ایده‌آل بنظر می‌رسید. برای انسان سمی نبود، اما برای حشرات بسیار سمی و کشنده بود. پیش از ددت اکثر حشره‌کش‌ها از ترکیبات آرسنیک بودند که بسیار سمی و پردوام و برای انسان خطرناک بودند.

در جنگ جهانی اول ، بیش از 5 میلیون نفر بعلت تیفوس جان سپردند که برای جلوگیری از چنین مصیبتی نیروهای متمدن که از اهمیت ددت برای نابود کردن حشرات ناقل امراض در هوای گرم آگاه بودند، با سمپاشی اردوگاه‌های نظامی و اردوگاه اسیران بوسیله ددت ، از شیوع تیفوس و مالاریا و سایر امراض که بوسیله حشرات انتقال می‌یابد، جلوگیری کردند.


ددت بعنوان حشره‌کش در سال 1939 توسط پاول مولر ، شیمیدانی که در زمینه توسعه مواد شیمیایی برای مبارزه با حشرات کشاورزی فعالیت می‌کرد، کشف شد. مولر در سال 1948، جایزه نوبل در طب و فیزیولوژی را بخاطر اینکه جان بسیاری از انسانها را پس از جنگ بوسیله ددت نجات داد، دریافت کرد. پس از پایان جنگ جهانی دوم ، از ددت برای استفاده‌های بهداشتی در مناطقی با آب و هوای گرم استفاده شد.

همچنین بطور گسترده در کشورهای پیشرفته بعنوان حشره‌کش در باغها ، مزارع پنبه و سبزیجات استفاده شد. تا اینکه بدلیل مقاوم شدن برخی حشرات در مقابل ددت و استفاده بی‌رویه کشاورزان در مزارع برای افزایش تاثیر آن و پیدا شدن ترکیبات سمی ددت در بافت چربی پرندگان و ماهی‌ها نگرانیهای وسیعی میان مردم و دولتها در مورد استفاده از ددت پدید آمد تا سرانجام در سال 1973، سازمان حفاظت از محیط زیست تمام کاربردهای ددت را بجز مصارف ضروری برای بهداشت عمومی ممنوع کرد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مهمترين تركيب گروه سموم كلره مي‌باشد. اين تركيب اولين بار در سال 1874 توسط زيلر ساخته شد ولي خاصيت حشره‌كشي آن به وسيله پال مولر سوئيسي در هنگام بررسي براي به دست آوردن يك حشره‌كش پايدار جهت مبارزه عليه بيد لباس در سال 1939 كشف گرديد به خاطر اين كشف مهم مولر در سال 1948 برنده جايز نوبل شد.
در دهه 1950 ميزان توليد د.د.ت بالغ بر يكصد هزار تن در سال بود ولي بعدها پس از مشخص شدن اثرات جانبي آن توليد و مصرف آن در اكثر نقاط جهان ممنوع شد.
د.د.ت صنعتي پودر مومي سفيد يا كرم رنگي است كه از تركيب كلرال هيدراته و يا كلروبنزن در مجاورت اسيد سولفوريك يا اسيد كلروسولفوريك به دست مي‌ايد. د.د.ت خالص به صورت پودر كريستاله است نقطه ذوب آن 109 درجه سانتيگراد و فشار بخار آن فوق‌العاده ناچيز و در دماي 20 درجه سانتيگراد برابر 7ـ10/*1.5 ميلي‌بار است و اين مسأله دليل دوم فوق‌العاده زياد اين سم است. د.د.ت قدرت حشره‌كشي خود را در سطوح صاف مي‌تواند تا 18ماه حفظ كند.
د.د.ت داراي ايزومرهاي مختلفي است و تقريباً 14 ايزومر دارد كه اين ايزومرها از نظر خاصيت حشره‌كشي با همديگر متفاوت هستند. د.د.ت در محيطهاي قليايي بي‌ثبات بوده و به يك ماده غير سمي براي حشرات به نام DDE تبديل مي‌شود.
فرم جامد آن در برابر نور خورشيد و پرتو فرابنفش تجزيه مي‌شود. تقريباً در آب نامحلول است. اين سم از طريق پوست بدن هم جذب نمي‌شود مگر اينكه در حلالهاي آلي حل شده باشد. د.د.ت سمي است كه اصولاً از طريق تماسي براي انسان كم خطر مي‌باشد. خطر مهم آن خاصيت تجمعي است كه با ورود به زنجيره غذايي ايجاد مي‌شود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

ددت به عنوان اولین حشره کش سنتتیک مورد استفاده در مبارزه با آفات نباتی و ناقلین بیماریها تاثیر مثبت و منفی بسیاری بر سلامت انسانها گذارده است. تاثیر این سم تا آنجا عمیق بوده است که بسیاری از مفاهیم جدید در کنترل آفات و ناقلین از جمله تئوری مدیریت تلفیقی آفات با هدف کاهش اثرات مخرب این سم و کاهش و نهایتا حذف کاربرد آن ارائه گردیده است. کشف این ماده از جالبترین و چالش برانگیرترین کشفیات دانش بشری بوده است.

ددت از ماده ای معجزه گر تا آلوده کننده ای ممنوع                      
مهرداد ضرابی
کارشناس ارشد حشره شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین
کارشناس کنترل ناقلین مرکز سلامت محیط و کار

در اواخر دهه 1930 میلادی، پاول مولر شیمیدان محقق در شرکت ژژی واقع در بازل سوئیس مشغول تحقیق برای یافتن حشره کشی برای مبارزه با بید لباس بود. وی در یکی از آزمایشاتش از ترکیبی بنام دی کلرو دی فنیل تری کلرو اتان استفاده نمود که قبلا در سال 1847 توسط شیمیدانی آلمانی ساخته شده بود. مولر داخل جعبه ای شیشه ای را به این ترکیب پودری سفید رنگ و بدون بو آغشته نمود و سپس تعداد زیادی مگس خانگی را در داخل جعبه قرار داد. بدوا هیچ اتفاقی نیفتاد اما صبح روز بعد همگی مگس ها مرده بودند. دسته های جدیدی از مگس و دیگر حشرات هم که اضافه می شدند به همین ترتیب از میان می رفتند حتی پس از شسته شدن ظرف با مواد حلال هم باقیمانده بسیار ناچیز ترکیب موجود بر روی دیواره جعبه، موجب مرگ حشرات داخل آن می شد.
مولر با کشف ویژگی های این ترکیب که نهایتا نام DDT را به خود گرفت به دریافت جایزه نوبل پزشکی سال 1948 نائل آمد.
مورخ سوئیسی لوکاس استراومن می گوید:
" ددت دارای ویژگی هائی است که سایر حشره کش هافاقد آن هستند. بسیار ارزان است، می تواند بطورانبوه تولید شود، فاقد اثرات بسیار سمی بر روی انسان و حیوانات خونگرم است و می تواند تعدادزیادی حشره را در مدت زمان کوتاهی نابود کند."



ددت به جنگ وارد می شود
طی جنگ دوم جهانی، متفقین برای پیشگیری از ابتلای سربازان و شهروندان به مالاریا، تیفوس و سایر بیماری های منتقله توسط حشرات بنحو گسترده ای از ددت استفاده نمودند. یکی از اولین موفقیت های ددت کنترل طغیان گسترده تیفوس در سال 1944 ناپل بود در عین حال از این ماده در آلمان هم به عنوان یک حشره کش کشاورزی برای افزایش تولید زراعی استفاده می شد.
استراومن که برای یک گروه بین المللی به بررسی نقش شرکت های شیمیائی سوئیس در جریان جنگ دوم پرداخته است می گوید: " شرکت ژژی در آن زمان هم به متفقین و هم به آلمان ددت می فروخت. تنها در سال اول تولید این ماده، آلمانی ها سفارش خرید ده هزار تن را داده بودند که برای یک محصول تازه بسیار زیاد بود. "

ماده شیمیائی معجزه گر
موفقیت های بعدی ددت در مبارزه با مالاریا بسیار جالب توجه بود. در سال 1945 بر اساس تخمین انجام شده 75 میلیون هندی به مالاریا مبتلا شده بودند که تلفاتی بالغ بر 800000 نفر داشت. در اوایل دهه 60 ، تعداد موارد بیماری به 50000 هزار مورد کاهش یافته بود. در سال 1948 در منطقه ای که امروزه سری لانکا نام دارد تاقبل از معرفی ددت 8/2 میلیون نفر به مالاریا مبتلا شدند این عدد پس از معرفی این ترکیب تا حد 30 مورد در سال 1964 کاهش یافت. در یونان نیز تعداد موارد بیماری از یک تا دو میلیون مورد در سال به صفر رسید. همچنین در ساردینیا تعداد موارد مالاریا 75000 مورد بود که پس از پایان مبارزه در سال 1951 به 9 مورد رسید. به علاوه ددت موجب ریشه کنی مالاریا در اروپا و امریکای شمالی شده است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

د.دت مخفف دي كلرو دي فنيل تري كلرو اتان است.در آب غير محلول ولي در حلال هاي آلي،محلول است.حلاليت آن در بنزين 106،سيكلو هگزان 100،كلروفرم95،و در اتانول معادل 1.5 گرم در ليتر است. د.د.ت يك مولكول آب گريز است كه با مداخله سيستم هاي انتقال يون در غشاء سلول هاي عصبي ، عمل مي كند.اين اثرات مانع انتقال عصبي مي شود. د.د.ت و حشره كش هاي مرتبط با آن ،آفت كش‌هاي ارگانو كلرين ناميده مي‌شوند.همه آنها مهار كننده كانال يوني و به شدت سمي هستند.اين تركيب در سال 1950 وارد بازار شد و معجزه كرد. زيرا اولين حشره كش واقعي بود كه در سراسر دنيا در رابطه با كشاورزي انقلابي به پا كرد.د.د.ت اولين بار 130 سال قبل به وسيله يك دانشجوي آلماني به نام زيدلر سنتز شد.فرمول ساخته شده حدود 70 سال فراموش شده بود تا اين كه مجددا دكتر پاور‌مولر ، زماني كه در جستجوي يافتن حشره كشي براي استفاده بر عليه بيد معمولي لباس بود آن را كشف كرد.                                                                                                                

تصور مي‌شود كه د.د.ت پمپ سديم،پتاسيم را كه براي انتقال پيام عصبي حياتي است مهار مي كند و درنتيجه منجر به تحريك خود به خودي نرون ها همراه با انقباض غير ارادي عضلات مي شود كه نهايتا به مرگ مي انجامد.                                                                                                                           

د.د.ت به شدت پايدار است و بنابراين در آب،خاك ،بافت حيوانات و گياهان و محيط زيست مقاوم است.نيمه عمر آن در خاك حدود 30 سال و در بافت گياهي و جانوري و محيط حتي از اين هم پايدار تر است.و به وسيله ميكرو ارگانيزم‌ها وگرما ويا اشعه ماوراء بنفش به كندي تجزيه مي‌شود.اين تركيب به شدت چربي دوست بوده و ترجيها در تركيبات چرب بافت گياهان و جانوران تجمع مي‌يابد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

ددت به عنوان اولين حشره کش سنتتيک مورد استفاده در مبارزه با آفات نباتی و ناقلين بيماريها تاثير مثبت و منفی بسياری بر سلامت انسانها گذارده است. تاثير اين سم تا آنجا عميق بوده است که بسياری از مفاهيم جديد در کنترل آفات و ناقلين از جمله تئوری مديريت تلفيقی آفات با هدف کاهش اثرات مخرب اين سم و کاهش و نهايتا حذف کاربرد آن ارائه گرديده است. کشف اين ماده از جالبترين و چالش برانگيرترين کشفيات دانش بشری بوده است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب