مرجع تخصصی آب و فاضلاب

فرابنفش در تصفیه آب: مکانیزم اثر، از بین بردن باکتریها، محاسنه میزان تزریق و طراحی واحد

۱. مکانیزم اثر فرابنفش (UV)

• نوع UV مؤثر: پرتوهای UV-C (طول موج ۲۰۰–۲۸۰ نانومتر، بهویژه ۲۵۴ نانومتر) دارای خاصیت گندزدایی هستند.

• تأثیر بر میکروارگانیسمها: UV-C باعث ایجاد تیمین دایمر در DNA/RNA میکروبها میشود. این آسیب از تکثیر و عملکرد میکروارگانیسمها جلوگیری میکند و آنها را غیرفعال میسازد (غیر کشنده اما غیرفعال کننده).

۲. از بین بردن باکتری ها و عوامل بیماریزا

• دوز مؤثر (UV Dose):
  دوز UV بر حسب mJ/cm² محاسبه میشود و به عوامل زیر وابسته است:

  • شدت پرتو (Intensity): بر حسب mW/cm².

  • زمان تماس (Exposure Time): مدت تابش پرتو به آب.

  • شفافیت آب (UV Transmittance): آب های کدر یا حاوی ذرات، پرتو UV را جذب یا پراکنده میکنند و کارایی را کاهش میدهند.

  • نوع پاتوژن:

    • باکتری ها (مانند E. coli): ۳۰–۴۰ mJ/cm².

    • ویروس ها (مانند هپاتیت A): ۵۰–۱۰۰ mJ/cm².

    • کیست ها (مانند ژیاردیا): ۱۰–۲۰ mJ/cm².

۳. محاسبه دوز تزریق UV

• فرمول پایه:

  دوز (mJ/cm²)=شدت (mW/cm²)×زمان تماس (ثانیه)

• تأثیر شفافیت آب:
  دوز مؤثر با ضریب UVT (UV Transmittance) اصلاح میشود. برای مثال، اگر UVT آب ۸۰٪ باشد، شدت پرتو مؤثر ۸۰٪ مقدار اسمی است.

• روش طراحی استاندارد:
  استانداردهای EPA یا WHO دوزهای حداقلی را تعیین میکنند (مثلاً ۴۰ mJ/cm² برای باکتری ها).

• مثال محاسباتی:
  اگر شدت لامپ ۱۰۰ mW/cm²، زمان تماس ۱۰ ثانیه، و UVT آب ۹۰٪ باشد:

  دوز مؤثر=۱۰۰×۰.۹×۱۰=۹۰۰ mJ/cm².

۴. طراحی واحد فرابنفش

• پارامترهای کلیدی:

  • دبی آب (Flow Rate): تعیین کننده ابعاد محفظه و تعداد لامپ ها.

  • نوع لامپ:

    • لامپ کم فشار (LP): تابش تک طول موج (۲۵۴ نانومتر)، مصرف انرژی پایین.

    • لامپ پرفشار (MP): طیف گسترده تر، شدت بالاتر، مناسب برای دبی های بالا.

  • چیدمان لامپها: محفظه های استوانهای با لامپ های موازی برای پوشش یکنواخت.

  • پوشش کوارتز: محافظ لامپ ها از رسوب و خوردگی.

• پیش تصفیه آب:

  • فیلتراسیون (حذف ذرات > ۵ میکرون) برای جلوگیری از سایه اندازی روی میکروب ها.

  • نرمکنندگی آب برای کاهش رسوب کلسیم روی پوشش کوارتز.

• سیستم های مانیتورینگ:

  • سنسورهای UV برای سنجش شدت پرتو.

  • سیستم های هشدار برای خرابی لامپ یا کاهش دوز.

• ملاحظات ایمنی:

  • محفظه های کاملاً بسته با قفل ایمنی برای جلوگیری از تماس مستقیم با پرتو UV.

۵. چالشها و راهکارها

• کدورت آب: کاهش UVT → نیاز به پیش فیلتراسیون.

• رسوب روی لامپ ها: تمیزکردن دورهای پوشش کوارتز با اسید یا مواد شوینده.

• تأیید عملکرد: استفاده از بیودوزیمتری (مانند استفاده از باکتریهای شاخص مانند MS2 فاژ) برای اطمینان از دوز مؤثر.

۶. جمع بندی

سیستم های UV بهعنوان روشی فیزیکی و بدون مواد شیمیایی، برای گندزدایی آب کاربرد گستردهای دارند. طراحی مناسب نیازمند محاسبه دقیق دوز، پیش تصفیه آب، و انتخاب لامپ ها و محفظه های متناسب با دبی و کیفیت آب است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب