مرجع تخصصی آب و فاضلاب

فلوئور نهمین عنصر جدول تناوبی عناصر و به میزان 3/0 گرم در کیلو گرم از وزن زمین را تشکیل می دهد. فلوئور از عناصر اساسی ومورد نیاز بدن انسان بوده و میزان مطلوب آن در سلامت دندانها نقش اساسی دارد. کمبود جذب فلوئور در انسان باعث پوسیدگی دندانها وزیادی آن باعث زرد ولکه دارشدن دندانها و بیماری  فلوئوروزیس می شود.

حد مطلوب فلوئور درآب شرب تابع دمای محیط است و غلظت آن بین0.5-1.5 میلی گرم در لیتر متغیر است.

مقدمه:

فلوئور عنصری از خانواده هالوژنها محسوب می شود.در حالت آزاد گازی است خورنده به رنگ زرد مایل به سبز. این عنصر فعالترین ماده غیر فلزی شتاخته شده است که تقریبا با تمام عناصر آلی وهمچنین غیر آلی ترکییب شده و تولید فلوریدها را می نماید .وزن نسبی آن 18.998، عدد اتمی آن  9 ،دانسیته 1.696 و ظرفیت آن 1 می باشد.

فلورید در حدود g/kg  0/3از قسمت خشک زمین را تشکیل می دهد.

فلورید غیر ارگانیک ترکیبی در خلال تولید آلمینیوم و فلورید و کودهای فسفاته که حدود 4/0 فلورید دارند آزاد می شود.

فلورید یکی از عناصر مهم در ترکیب دندانها واستخوانها می باشدو مهمترین راه دریافت آن توسط انسان از طریق آب آشامیدنی می باشد. البته راههای دیگری نیز وجود دارد که به دو گروه سیستمیک و موضعی تقسیم بندی می شوند.گروه سیستمیک شامل قرصها و قطره ها ی حاوی فلوئور و گروه موضعی شامل خمیر دندانها،ژلها  و دهان شویه های محتوی فلوئور می باشند.مقرون به صرفه ترین و مناسب ترن راه جهت جبران کمبود فلوئور ، جذب آن از طریق آب آشامیدنی و در صورت عدم وجود فلوئور کافی در آب ،فلوئور زنی به آب آشامیدنی عمومی است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

فلوئور در سنگ‌هاي رسوبي و آذرين يافت مي‌شود. از نظر مقدار سيزدهمين عنصر موجود در طبيعت مي‌باشد و جز 14 عنصر ضروري براي حيات جانداران مي‌باشد. مهمترين كاني فلوئوردار طبيعت فلوئوريت يا فلوئورين مي‌باشد. در آب‌هاي زيرزميني نسبت به آب‌هاي سطحي مقدار فلوئور بيشتري مشاهده مي‌شود. فلورايد به شكل آزاد يافت نمي‌شود و اغلب به شكل تركيب با ساير عناصر وجود دارد. مهمترين تركيبات فلوئوره اصلي كه قادرند يون فلوئور در آب توليد كنند عبارتند از:

1- سديم فلورايد (NaF) : متداولترين و پركاربردترين تركيب فلوئوردار مي‌باشد كه در تصفيه‌خانه‌هاي آب استفاده مي‌شود. درجه خلوص آن 90 تا 98 درصد بوده و به شكل كريستال يا پودري مي‌باشد و ميزان حلاليت آن 4 درصد مي‌باشد.

2- سديم سيليكو فلورايد (Na₂SiF₆) : از نظر قيمت ارزانترين تركيب فلوئوردار مي‌باشد و مانند سديم فلورايد به كشل كريستال يا پودر مي‌باشد. بالاترين درجه خلوص را به ميزان 98 تا 99 درصد دارد، اما ميزان حلاليت آن كمتر از يك درصد مي‌باشد. كابرد اين ماده نيز در تصفيه آب زياد مي‌باشد.

3- اسيد سيليكوفلوريك (H₂SiF₆) : اين تركيب بصورت مايع بوده و درجه حلاليت آن زياد مي‌باشد. اما داراي درجه خلوص پايين و در حدود 22 تا 30 درصد است. بدون رنگ و شفاف بوده و داراي بوي نامطلوب مي‌باشد. مايعي است خورنده و محرك پوست اما راهبري آن در تصفيه‌خانه‌ها آسان است.

در خصوص نحوه تزريق فلوئور در تصفيه‌خانه‌هاي آب بايد توجه داشت كه اولا آب مورد نياز براي تهيه محلول فلورايد مادر نبايد سختي بيش از 75 ميلي‌گرم در ليتر داشته باشد زيرا وجود كلسيم و منيزيم در آب‌هاي سخت باعث توليد رسوب شده و منجر به انسداد لوله تزريق فلوئور مي‌شود. ثانيا فلوئور بهتر است در آخرين مراحل تصفيه آب، مثلا به آب خروجي از فيلترها تزريق شود، چون در غير اينصورت حدود 30 درصد فلوئور جذب فلوك‌هاي حاصل از انعقاد شده و از سيستم خارج مي‌شود و از طرفي چون مقدار كلسيم و منيزيم در اثر عمليات سختي‌گيري كاهش يافته و امكان رسوب و بي‌تاثيرشدن فلوئور به حداقل مي‌رسد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

فلوئور ممکن است به‌طور طبیعی در آب وجود داشته باشد و یا درطول تصفیه به‌اندازه کنترل شده به آب اضافه شود. امروزه این واقعیت در کل مورد قبول قرار گرفته که افزودن فلوئور به آب آشامیدنی به میزان 1 میلی‌گرم در لیتر برحسب F-، هم سالم و هم برای کاهش فساد دندان موثر می‌باشد.

چنانچه آب فلوئور دار در زمان کودکی و درطول دوران دندان درآوردن مصرف شود، احتمال فساد دندان کاهش می‌یابد. یعنی خط افتادن روی دندانها و یا آسیب‌های استخوانی هم در کودکان و هم در بزرگسالان به‌وجود آورد. بنابراین غلظت مناسب فلوئور باید در رابطه با شرایط آب و هوا و مقدار آب مصرفی قرار داده شود. روشهای تصفیه‌ای خاصی برای خارج ساختن فلوئور اضافی از آب می‌توان به‌کار برد که همراه باهزینه‌های گزاف می‌باشد. افزودن فلوئور به آب مصرفی مساله‌ای است که خیلی‌ها آن را نمی‌پذیرند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب