اکسیلاتور و پولساتور
اکسیلاتور در لغت به معنای شتاب دهنده است. در اکسیلاتور قسمت اختلاط و انعقاد بوسیله ناحیه ته نشینی احاطه گردیده است . ولی نواحی سه گانه از بالا و پائین حوض به هم مربوط هستند . قسمتی از لجن های ته نشینی در اثر چرخش آب که ناشی از حرکت هم زن است به ناحیه ی اختلاط و انعقاد راه یافته و در فعل و انفعالات مربوط به فلوکولاسیون شرکت می نماید . بار سطحی این حوض ها برای تصفیه ی معمولی عموماً از 2 متر در ساعت تجاوز نمی کند . غلظت لجن در گردش حوض به حدود 5 گرم در لیتر می رسد.
غلظت لجن خروجی از نظر مواد جامد 1تا 2 در صد است . قطر قسمت اختلاط ثانویه 15 تا 20 درصد قطر اصلی حوض و سطح آن 4 تا 5 درصد سطح کل آن می باشد . کارکرد این گونه حوض های ته نشینی برای آب هایی با قلیائیت و کدورت کم خوب گزارش نگردیده به علاوه کار واحد تصفیه از حساسیت زیادی برخوردار است و اگر غلظت مواد معلق آب خام از حدود معینی تجاوز کند حوض ته نشینی قادر به جدا ساختن این مواد از آب نخواهد بود .
روش کار اکسیلاتور
این استخر تشکیل شده از یک استوانه بتن آرمه که به وسیله دو جداره مایل به دو قسمت تقسیم می شود آب خام وارد قسمت داخلی می شود و با مواد شیمیایی مخلوط می شود ، برای کمک به آمیخته شدن آب خام با مواد شیمیایی پره هایی در مرکز استخر بوسیله یک موتور حرکت دورانی سریعی انجام می دهند . حرکت پره های باد بزنی شکل علاوه بر به هم آمیختن آب خام با مواد معلق پیشین و مواد شیمیایی مخلوط نام برده را به سمت بالا نیز هدایت می کند . سرعت حرکت دورانی پره ها توسط موتور تنظیم می شود و باید به گونه باشد که ذرات منعقد شده را خرد نکند بلکه آنها را به سمت بالا هدایت کند .
آبی که مواد کلوئیدی آن تبدیل به فلوک شده پس از ورود به قسمت بیرونی که سطحی بزرگتر دارد ، از سرعتش هم کاسته می شود و ذرات منعقد شده روی جدار شیبدار کف سقوط کرده و ته نشین می شود. در قسمت کف قسمتی از لجن ته نشین شده توسط سیفون یا پمپ از سیستم خارج شده و بخشی هم وارد قسمت داخلی سیستم می شود که به انعقاد مواد خارجی در آب خام کمک می کند. آبی که ذرات آن در قسمت خارجی ته نشین شده است وارد دکانته های جمع آوری آب صاف شده و برای مرحله های بعد ی تصفیه به قسمت های دیگر تصفیه خانه می رود.
راهنمای ثبت گزارش روزانه بهره برداری تصفیه خانه آب ( سیستم های پولساتور - اکسیلاتور-انعقاد )
به منظور کاربرد صحیح تصفیه خانه ها لازم است اطلاعات مربوط به بهره برداری از بخشهای مختلف تصفیه خانه به طور روزانه در دفتر گزارش روزانه ثبت شود تا با مراجعه به آنها بتوان مشکلات بهره برداری را حل کرد . در این نشریه پارامترهایی که باید در گزارشات روزانه ثبت شود توسط کارشناسان پیشنهاد شده و جداول مربوط ارائه شده که با پیروی از آنها می توان تمام اطلاعات لازم برای مدیریت تصفیه خانه را بایگانی کرد .
راهنمای بهره برداری از حوضهای زلال ساز مرکب (نوع پولساتور)
زلال سازهای پولساتور و ته صاف (pulsator & flat bottomed clarifier)
در زلالسازهای ضربانی که نمونههای آن در در تهران، کرمانشاه و بندرعباس مورد استفاده قرار گرفته است، آب مخلوط شده با مواد منعقدکننده از زیر بستر لجن و از طریق لولههای مشبکی وارد حوض میشود که در سرتاسر حوض تعبیه شدهاند. بر روی روزنهها نیز پالونکهایی جهت کنترل سرعت آب قرار میگیرند. جهت کنترل میزان لجن نیز، هوپرهایی در قسمت بستر وجود دارد که در صورت زیاد شدن حجم لجن، لجن به داخل هوپر سرریز میکند و خارج میشود. آب زلالشده نیز در قسمت سطحی این واحد توسط کانالهای مشبک جمعآوری میگردد. پمپ خلاء موجود در این نوع زلالسازها نیز با عمل خلاء و رفع خلاء خود سبب نوسانات بستر لجن گشته و سبب سهولت در امر حرکت آب از بین بستر خواهد شد.
در زلالسازهای تهصاف، ورود آب مخلوطشده با مواد منعقدکننده از طریق کانالهایی انجام میشود که در سطح حوض قرار دارند و لولههایی که در این کانالها از بالا به پایین تا عمق بستر لجن امتداد مییابند. حرکت آب از پایین به بالا، حرکت لازم برای انعقاد آب در بستر لجن را تامین خواهد نمود. در این نوع زلالسازها، لجن اضافی که سبب افزایش عمق بستر لجن بیش از حد مجاز میگردد در محفظههای خاص جمعآوری شده و تخلیه میگردد. جهت تخلیهی لجن کف حوض نیز این کف را شیبدار ساخته و توسط لجنروب، لجن را در انتهای شیب در محفظههای مخصوص، جمعآوری و تخلیه میکنند و آب زلالشده نیز در قسمت سطحی این واحد توسط کانالهای مشبک، جمعآوری میگردد. زلالسازهای تهصاف تاکنون در ایران مورد استفاده قرار نگرفتهاند.