مرجع تخصصی آب و فاضلاب

به سوراخ استوانه ای شكل عمودی یا مایل كه در زمین حفر شده است چاه گفته میشود.در این صورت روشن است كه هر گونه سوراخ استوانه ای شكل حفر شده در زمین ،یعنی از چاههای جذبی فاضلاب گرفته تا چاههای اكتشافی كه امروزه تا 16 كیلومتری زیر سطح زمین ادامه می یابد ،چاه گفته می شود. تاریخ دقیق اولین حلقه چاهی كه بشر حفر نموده است، به درستی معلوم نیست. مع هذا بیشتر دانشمندان به این باورند كه قدیمی ترین چاه در دنیا چاه یوسف در نزدیكی قاهره است كه در قرن نوزدهم قبل از میلاد مسیح تا عمق 90 متری ،در سازند سخت حفر شده است. آن چه مسلم است این است كه حفر چاههای آب ، به ویژه در كشورهای خشك و نیمه خشك ، هنگامی متداول شد و گسترش یافت كه رودخانه ها ، قنوات و چشمه ها ، دیگر پاسخگوی نیازهای آبی بشر نبودند. افزون بر این ، پیشرفت صنعت نیز شرایط را برای حفاری در اعماق زمین از طریق اختراع دستگاههای حفاری میسر ساخته است.

اولین حلقه چاه همیق در ایران در سال 1315 در نزدیكی تهران حفر شد. در استان راسان ، اولین حلقه چاه عمیق در سال 1329 در نزدیكی چناران حفاری گردید.

در ایران از اوایل دهه 1320 به بعد به تدریج حفر چاه متداول شده است. در حال حاضر حدود 230000 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق حفاری و مورد بهره برداری قرار می گیرد و سالانه حدود
 34 میلیارد متر مكعب آب از منابع آبهای زیرزمینی توسط آنها بهره برداری می شود. در این صورت روشن است كه چاه به عنوان یك منبع آب ، از اهمیت زیادی بهره مند است.

چاههای آب را بسته به عمق ، روش حفر و استفاده ای كه از آنها به عمل می آید به انواع زیر تقسیم می كنند:

چاههای دستی

این چاههای قدیمی ترین و ابتدایی ترین چاههای آب به شمار می آیند كه در گذشته ، بیشتر از امروز متداول بوده و مورد استفاده واقع می شدند. در روستاهای ایران چاههای دستی زیاد است و از آب آن برای مصارف شرب چند واحد مسكونی و یا برای مصارف شرب و دام كوچ نشینان استفاده می شود. چاههای دستی را اغلب در رسوبات آبرفتی و با وسایل ابتدایی (كلنگ و بیل) تا عمق برخورد به سطح آب زیرزمینی و تا چند متری زیر ان حفر می كنند. چون حفر چاه با دست در اعماق زیاد ، با مشكلات فراوانت همراه است، لذا این چاهها را اغلب در نقاطی حفر می كنند كه عمق برخورد به سطح آب زیرزمینی زیاد نباشد(بین 5 تا 40 متر). آب این چاهها را با طناب و دلو ، یا با كمك حیوانات (گاو چاه) و یا توسط تلمبه های دستی به سطح زمین منتقل می سازند. امروزه از نوعی پمپ به نام «كف كش» نیز استفاده می كنند. به منظور ایمنی و جلوگیری از ریزش دیوارة چاه ، آن را توسط تخته سنگ ، آجر ، بتون و یا لولة جدار پوشش می دهند. این پوششها باید كشبك باشند و به آن اجازه ورود به چاه را بدهند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب